“Το Α και το Ω των Ψηφιακών Μεθόδων Έρευνας”: Νέο βιβλίο από την Catherine Dawson

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, και καθώς αναπτύσσεται η κοινωνία των ψηφιακών ιχνών και των αλγορίθμων, οι ερευνητές έχουν στη διάθεσή τους έναν πλούτο ψηφιακών δεδομένων. Η συλλογή και ανάλυση αυτών
των «νέων ψηφιακών δεδομένων» απαιτεί εργαλεία, τεχνικές και λογισμικό που χρησιμοποιούνται για την ανάκτηση, εξαγωγή, κατηγοριοποίηση, ανάλυση, οπτικοποίηση και αναφορά των δεδομένων, και παράλληλα οδηγούν σε μοντέλα προβλεψιμότητας.

Το κενό που υπάρχει στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία αναφορικά με το νέο πεδίο των ποιοτικών και ποσοτικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες καλύπτει για πρώτη φορά ο τόμος «Το Α και το Ω των ψηφιακών μεθόδων έρευνας».

«Η έκδοση αυτή», σημειώνουν στον Πρόλογό τους οι επιστημονικοί επιμελητές της ελληνικής έκδοσης, Αγγελική Γαζή και Αντώνης Γαρδικιώτης, «δεν αποτελεί παρά μια εισαγωγή στις ψηφιακές μεθόδους έρευνας, ωστόσο η συμβολή του βιβλίου είναι σημαντική καθώς διανοίγει και επίσημα στη χώρα μας την εκδοτική προσπάθεια για τη μεθοδολογία έρευνας στο διαδίκτυο και την τεχνολογία».

Το βιβλίο παρουσιάζει νέες μεθόδους και τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί παράλληλα με τη σχετική ψηφιακή τεχνολογία (αναλυτική δεδομένων μεγάλου όγκου, μηχανική μάθηση, διαδικτυακή αναλυτική επεξεργασία κ.ά.), και παραδοσιακές μεθόδους που έχουν τροποποιηθεί, αλλάξει ή ωφεληθεί από την ψηφιακή τεχνολογία. Εξετάζει τόσο τις ποιοτικές όσο και τις ποσοτικές προσεγγίσεις, συμπεριλαμβανομένων των νατουραλιστικών προσεγγίσεων, των αυστηρά σχεδιασμένων πειραμάτων και των ερευνών επισκόπησης, καθώς και τη συλλογή διαφόρων μορφών μη αντιδραστικών δεδομένων.

Το καθένα από τα 60 κεφάλαια είναι διαρθρωμένο σε τέσσερις ενότητες. Η ενότητα «Επισκόπηση» παρέχει συνοπτικές πληροφορίες για τη μέθοδο και για το ιστορικό, την εξέλιξη, τις επιστημολογικές, θεωρητικές και μεθοδολογικές πτυχές, καθώς και πρακτικές πληροφορίες αναφορικά με το πώς, πότε και γιατί χρησιμοποιείται η μέθοδος. Η ενότητα «Ερωτήματα για αναστοχασμό» περιλαμβάνει τριών κατηγοριών ερωτήσεις αναφορικά με κάθε μέθοδο: (α) επιστημολογία, θεωρητική οπτική και μεθοδολογία· (β) ηθική, δεοντολογία και νομικά ζητήματα· και (γ) πρακτικά ζητήματα. Καθοδηγούμενος από τις ερωτήσεις, ο αναγνώστης μπορεί να εξετάσει εάν η συγκεκριμένη μέθοδος είναι κατάλληλη βάσει μιας θεωρητικής και μεθοδολογικής άποψης, να επισημάνει τα υπέρ και τα κατά και να εντοπίσει πιθανά εμπόδια και πρακτικά ζητήματα που σχετίζονται με τη μέθοδο. Η ενότητα «Χρήσιμες πηγές» συγκεντρώνει σχετικούς ιστότοπους, εργαλεία, βίντεο, εφαρμογές ή/και διαδικτυακά μαθήματα. Τέλος, η ενότητα «Βασικές βιβλιογραφικές πηγές» παραθέτει χρήσιμα βιβλία, δημοσιεύσεις και άρθρα περιοδικών που δίνουν κατευθύνσεις και διευκολύνουν την περαιτέρω έρευνα.

Η απλή δομή του βιβλίου επιτρέπει στον αναγνώστη να το διαβάσει από την αρχή έως το τέλος ή να εστιάσει σε ένα μόνο θέμα προκειμένου να ενημερωθεί για μία συγκεκριμένη μέθοδο. Του δίνει επίσης τη δυνατότητα να προσεγγίσει τα θέματα χωρίς να περιορίζεται από τον ποιοτικό-ποσοτικό διαχωρισμό, οπότε μπορεί να μελετήσει μικτές ή υβριδικές μεθόδους ή να σκεφτεί εναλλακτικές (ή ίσως λιγότερο προφανείς ή «μη παραδοσιακές») προσεγγίσεις που θα τον βοηθήσουν να απαντήσει στο ερευνητικό του ερώτημα.

Συνδυάζοντας πλούσιες εισαγωγικές γνώσεις με θέματα πρακτικής εφαρμογής και περαιτέρω έρευνας, το βιβλίο αποτελεί έναν εξαιρετικά κατατοπιστικό χάρτη πλοήγησης μέσα στο συχνά συγκεχυμένο πεδίο της ψηφιακής έρευνας. Απευθύνεται τόσο σε αναγνώστες χωρίς προηγούμενες γνώσεις όσο και σε ερευνητές, εκπαιδευτικούς και σπουδαστές που ασχολούνται με τις κοινωνικές επιστήμες, την εκπαίδευση και τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Ενδιαφέρον έχει επίσης για όσους δραστηριοποιούνται σε άλλους κλάδους και τομείς σπουδών, όπως η διοίκηση και οι επιχειρήσεις, η υγεία και η νοσηλευτική, οι επιστήμες της πληροφορίας, η ανθρώπινη γεωγραφία και ο πολεοδομικός σχεδιασμός. Προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες σε ερευνητές που βρίσκονται στα πρώτα στάδια της σταδιοδρομίας τους και σχεδιάζουν να εκπονήσουν ή εκπονούν τη διατριβή ή το ερευνητικό τους έργο· σε έμπειρους ερευνητές που επιθυμούν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους στις μεθόδους και τις προσεγγίσεις της ψηφιακής έρευνας· σε νέους καθηγητές που πρόκειται να διδάξουν τις βασικές μεθόδους έρευνας και προετοιμάζουν ένα νέο μάθημα ή μια καινούργια ενότητα μαθημάτων για τις μεθόδους έρευνας· σε καθηγητές που ήδη διδάσκουν τις υφιστάμενες μεθόδους έρευνας και επιθυμούν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους για τις ψηφιακές μεθόδους· και σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές που σκέφτονται να ασχοληθούν και να επιλέξουν τις κατάλληλες ερευνητικές μεθόδους για την εργασία, τη μεταπτυχιακή ή τη διδακτορική διατριβή τους.

Δείτε εδώ τα περιεχόμενα του βιβλίου

Διαβάστε εδώ τον πρόλογο του βιβλίου

Λίγα λόγια για την Catherine Dawson

Η Catherine Dawson είναι ανεξάρτητη ερευνήτρια και συγγραφέας µε ειδίκευση στη χρήση και τη διδασκαλία των µεθόδων έρευνας. Έχει διδάξει µαθήµατα µεθόδων έρευνας σε πανεπιστήµια στο Ηνωµένο Βασίλειο, έχει ολοκληρώσει διάφορα ερευνητικά έργα εφαρµόζοντας ποιοτικές, ποσοτικές και µικτές µεθόδους και έχει πλούσιο συγγραφικό έργο σχετικά µε τις µεθόδους και τις τεχνικές έρευνας.

Λίγα λόγια για την Αγγελική Γαζή

Η Αγγελική Γαζή είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Ψηφιακών Μεθόδων Έρευνας στο Τµήµα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισµού του Παντείου Πανεπιστηµίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστηµών. Η έρευνά της επικεντρώνεται σε ζητήµατα σχετικά µε τη διαπροσωπική και διοµαδική επικοινωνία, την αλγοριθµική ταυτότητα σε ψηφιακές πλατφόρµες διαµεσολαβηµένης εµπειρίας, τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά τηλέφωνα, καθώς και σε ζητήµατα που αφορούν τον χώρο, τον τόπο και τη µνήµη σε περιβάλλοντα φυσικής, ψηφιακής και εικονικής πραγµατικότητας. Η έρευνά της έχει χρηµατοδοτηθεί από ευρωπαϊκά και εθνικά κονδύλια.

Λίγα λόγια για τον Αντώνη Γαρδικιώτη

Ο Αντώνης Γαρδικιώτης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας
στο Τµήµα Δηµοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν κεντρικά ζητήµατα της κοινωνικής ψυχολογίας, όπως είναι η κοινωνική επιρροή και η πειθώ, αλλά και την εφαρµογή των κοινωνικο-ψυχολογικών θεωριών στη µελέτη των φαινοµένων µαζικής επικοινωνίας. Διευθύνει τη σειρά «Επικοινωνία: Θεωρία και Έρευνα» στις εκδόσεις Πεδίο.