«Το ΠΑΣΟΚ δεν πρέπει να πάει στον Σημίτη»: Η σχέση του πρώην πρωθυπουργού με τον Ανδρέα Παπανδρέου που πέρασε από σαράντα κύματα
Είχε παραιτηθεί τρεις φορές και τελικά έγινε πρόεδρος του Κινήματος και πρωθυπουργός
Ο Κώστας Σημίτης «σημάδεψε» για πάντα τη σύγχρονη Ελλάδα με το διάστημα της διακυβέρνησής του από το 1996 έως το 2004, με τον πρώην πρωθυπουργό να φεύγει από τη ζωή στα 88 του και να αφήνει τεράστια παρακαταθήκη.
Ο ίδιος αποτελούσε πάντοτε ένα μεγάλο αγωνιστή κι ένα στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, που εκτός από τη συμμετοχή του στην ίδρυσή του, δε δίσταζε να εκφράζει τη γνώμη του και, πολλές φορές, ήρθε σε τεράστια σύγκρουση με τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Η σχέση του πρώην πρωθυπουργού και προέδρου του ΠΑΣΟΚ με το κόμμα του αλλά και τον ιδρυτή του Κινήματος, υπήρξε κατά καιρούς δύσκολη αν όχι θυελλώδης, σίγουρα δε με αρκετά επεισόδια αμοιβαίας καχυποψίας.
Ο πράσινος κομματικός μηχανισμός ποτέ δεν τον «θεώρησε δικό του» άνθρωπο ενώ ο ίδιος ο Σημίτης απέδιδε συχνά στο περιβάλλον του Ανδρέα τις διάφορες τριβές.
Ο ίδιος ο Σημίτης πάντως στο βιβλίο του «Δρόμοι ζωής» θα γράψει ότι με τον Ανδρέα τον συνέδεαν «αισθήματα φιλίας και βαθιάς εκτίμησης». Τρεις φορές ο Κώστας Σημίτης αναγκάστηκε να παραιτηθεί από όργανα του Κινήματος και κυβέρνηση.
Οι τρεις παραιτήσεις και το δείπνο των «4»
Η πρώτη φορά συνέβη στο μακρινό 1979. Ο Σημίτης παραιτήθηκε από το Εκτελεστικό Γραφείο καθώς του χρεώθηκε μια αφίσα που είχε κυκλοφορήσει με σύνθημα «Όχι στην Ευρώπη των μονοπωλίων, ναι στην Ευρώπη των λαών». Ήταν όμως η εποχή που η επίσημη θέση του Κινήματος ήταν η έξοδος της χώρας από την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ).
Η δεύτερη φορά σημειώθηκε το 1987: Ο Σημίτης είχε επιβάλει ένα αυστηρό -για τα δεδομένα της εποχής- πρόγραμμα σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας τη διετία 1985-1987.
Η λέξη-κλειδί της εποχής ήταν Αυτόματη Τιμαριθμική προσαρμογή, ή εν συντομία «Α.Τ.Α». Ένα μάλλον πρωτόγονο, οικονομικά, μέτρο (και εν τέλει πληθωριστικό) που συνέδεε τους μισθούς με το επίπεδο των τιμών.
Ο Σημίτης θέλοντας να αποτρέψει δημοσιονομικό εκτροχιασμό αποφασίζει να αναβάλει για ένα εξάμηνο την επιβολή της αναπροσαρμογης, κάτι που ανατρέπει αιφνιδιαστικά ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Η τρίτη φορά, καταγράφεται το 1994 όταν αρχίζουν ουσιαστικές προσπάθειες πώλησης των ναυπηγείων Σκαραμαγκά. Ο Σημίτης παραιτείται από υπουργός Βιομηχανίας μετά από τη δημόσια δήλωση του Α. Παπανδρέου στη ΔΕΘ, με την οποία του απέδιδε ευθύνες για τους χειρισμούς περί την ιδιωτικοποίηση των ναυπηγείων, δηλώνοντας ότι δεν είναι ικανοποιημένος με αυτούς.
Ισως όμως η πιο δύσκολη περίοδος συνύπαρξης του Κώστα Σημίτη με τον Ανδρέα Παπανδρέου είναι αυτή μεταξύ 1990-1995.
Από τη συνεδρίαση της Κ.Ε στο Πεντελικό 1990 (με το ΠΑΣΟΚ στην αντιπολίτευση) έως το Κάραβελ το 1995 (που το ΠΑΣΟΚ έχει επανέλθει στην εξουσία), ο Κώστας Σημίτης θα αρχίσει να αναδεικνύεται σε κεντρικό πόλο εσωκομματικής «αντιπολίτευσης» ως μέλος της λεγόμενης ομάδας των «4» (μαζί με Θ. Πάγκαλο, Βάσω Παπανδρέου και Παρασκευά Αυγερινό) που αμφισβητούσε όλο και πιο ανοιχτά τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ.
Η απειλή διάλυσης και το «θυελλώδες» συνέδριο που ανέδειξε πρόεδρο τον Σημίτη
Η συνεδρίαση ξενοδοχείο «Πεντελικόν» της Κηφισιάς έχει προγραμματισθεί για τον Οκτώβριο του 95 η νέα Κ.Ε. προκειμένου να προχωρήσει στην εκλογή Γραμματέα.
Ο Παπανδρέου έχει επιλέξει τον Ακη Τσοχατζόπουλο, πυροδοτώντας αντιδράσεις και ομαδοποιήσεις σε διάφορα κορυφαία στελέχη, με πιο «σοβαρή», εκείνη στην οποάι εμπλέκονται οι Κ. Σημίτης, Μελίνα Μερκούρη, Κ. Λαλιώτης, Θ. Πάγκαλος και άλλοι.
«Αν δεν εκλεγεί ο Άκης, διαλύω το ΠΑΣΟΚ και πάω για νέο κόμμα» φέρεται ειπών τότε ο Παπανδρέου. Χρειάστηκε η παρέμβαση του Γιώργου Γεννηματάς που την τελευταία στιγμή προτίμησε τον Άκη Τσοχατζόπουλο αντί του Παρασκευά Αυγερινού.
Ενδεικτικά της σχέσης Σημίτη με τον κομματικό μηχανισμό του ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 80 και των 90ς ήταν όσα συνέβησαν στο συνέδριο του Ιουνίου του 1996 που επρόκειτο να κρίνει de facto και τη διαδοχή του Παπανδρέου στο κόμμα. Το συνέδριο έχει προγραμματισθεί να ξεκινήσει στις 27 Ιουνίου και το μεγάλο ερωτηματικό ήταν εάν ο Ανδρέας Παπανδρέου θα κατάφερνε να παραστεί.
Η υγεία του είναι βαρύτατα κλονισμένη μετά την πολύμηνη περιπέτεια του Ωνασείου, και η τελευταία δημόσια φωτογραφία του είναι στην Εκάλη με μια στενή παρέα φίλων και έντεχνα τοποθετημένο στη μέση του τραπεζιού -για επικοινωνιακούς λόγους είπαν κάποιοι- μισοάδειο ποτήρι ουίσκι.
Όμως τέσσερις ημέρες ημέρα νωρίτερα, τα ξημερώματα της 23ης Ιουνίου ο Ανδρέας άφησε στην Εκάλη την τελευταία πνοή του. Την επομένη της κηδείας του γίνεται η επίσημη έναρξη του συνεδρίου. Ο Κώστας Σημίτης θα ανέβει στο βήμα και θα θέσει ωμά το δίλημμα: «Αν δεν εκλεγώ πρόεδρος, θα παραιτηθώ και από πρωθυπουργός».
Παρα τις προηγηθείσες συναινετικές προσπάθειες του Κώστα Λαλιώτη για διαρχία σε κόμμα και κυβέρνηση, «πρωθυπουργός ο Κώστας, πρόεδρος ο Ακης, αυτό είναι το δίδυμο» το μισό κοινό των συνέδρων ξεσπά σε πρωτοφανείς αποδοκιμασίες στους χώρους του ΟΑΚΑ καθώς θεωρεί εκβιαστικό το δίλημμα.
Τελικά ύστερα από τετραήμερη αναμέτρηση, την Κυριακή 30 Ιουνίου 1996, ο Σημίτης εκλέγεται και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ με 54%.