Οι «παγίδες» του προϋπολογισμού: Τι κρύβει η νέα χρονιά; Πως επηρεάζει η Μέση Ανατολή την τσέπη του… Έλληνα;
Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
Ο προϋπολογισμός του 2025, το προσχέδιο του οποίου κατατέθηκε στη Βουλή από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, σκιαγραφεί ένα τοπίο γεμάτο αβεβαιότητες αλλά και ευκαιρίες. Η κλιμάκωση των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή έχει προκαλέσει αστάθεια στις τιμές πετρελαίου, ενώ η πιο δυνατή από την αναμενόμενη ανάπτυξη στην Κίνα και τις ΗΠΑ στις αρχές του 2024 έχει αυξήσει τις προσδοκίες για τη ζήτηση πετρελαίου.
Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η μέση τιμή του αργού πετρελαίου αναμένεται να αυξηθεί κατά 3,5% το 2024 σε σχέση με το 2023, φτάνοντας τα 85,4 δολάρια ανά βαρέλι, και να μειωθεί στα 80,0 δολάρια το 2025. Ωστόσο, αυτές οι προβλέψεις ενέχουν σημαντικούς βαθμούς αβεβαιότητας λόγω των πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης έχει ενσωματώσει αυτήν την πρόβλεψη στο προσχέδιο και απομένει να δούμε πώς θα εξελιχθούν τα γεγονότα.
Οι κίνδυνοι του προϋπολογισμού
Σύμφωνα με το κείμενο που κατέθεσε το ΥΠΕΘΟ στη Βουλή, οι μακροοικονομικές προβλέψεις για το 2024 και το 2025 συνοδεύονται από κινδύνους, όπως η πιθανή κλιμάκωση των γεωπολιτικών κρίσεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, καθώς και η εμφάνιση νέων γεωπολιτικών εντάσεων. Αυτές οι εξελίξεις μπορεί να επηρεάσουν το διεθνές εμπόριο και την πορεία αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού.
Στην ίδια κατηγορία, η εμφάνιση νέων ακραίων κλιματικών φαινομένων μπορεί να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις.
Η πιθανότητα επίμονου πληθωρισμού και η διατήρηση περιοριστικής νομισματικής πολιτικής για εκτεταμένο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη. Παράλληλα, μια σημαντικά περιοριστική δημοσιονομική πολιτική σε μεγάλες οικονομίες της ΕΕ θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στις ξένες επενδύσεις και στις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση δεν έχει συντάξει κάποιο σενάριο που να λαμβάνει υπόψη αυτές τις προκλήσεις, ούτε έχουν καταγραφεί πιθανές «μετρήσιμες» συνέπειες.
Οι ευκαιρίες
Αντίθετα, ενδέχεται να σημειωθούν θετικές εξελίξεις που θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε ανόδους στα μακροοικονομικά δεδομένα του προϋπολογισμού. Όπως αναφέρεται στο προσχέδιο, παράγοντες που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τον ρυθμό ανάπτυξης περιλαμβάνουν την καλύτερη από την αναμενόμενη πορεία των τουριστικών και μεταφορικών εσόδων, την πιθανή ταχύτερη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, την ενίσχυση των επενδύσεων λόγω της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας, την έγκαιρη και αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και άλλων ευρωπαϊκών κονδυλίων, καθώς και τη γρηγορότερη από την αναμενόμενη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μέσω των σχεδιασμένων μεταρρυθμίσεων.
Μακροοικονομικές προβλέψεις
Στα βασικά μεγέθη του προϋπολογισμού, διακρίνονται οι ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις με πρωτογενές πλεόνασμα 2,5% του ΑΕΠ και δημοσιονομικό έλλειμμα 0,6% του ΑΕΠ. Αυτά συνδυάζονται με την πρόβλεψη για ρυθμό ανάπτυξης που θα ξεπεράσει εκείνον της ευρωζώνης, συγκεκριμένα στο 2,3% (από την αρχική εκτίμηση του 2,6%), σε σύγκριση με το 1,5% της ευρωζώνης.
Ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί σε μέσο επίπεδο στο 2,1%, το ίδιο ποσοστό με την ευρωζώνη, από 2,7% φέτος, ενώ η ανεργία προβλέπεται να πέσει στο 9,7% από 10,3% φέτος. Το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι θα μειωθεί στο 149,1% του ΑΕΠ από 153,7% φέτος, και το ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 10 δισ. ευρώ, από τα 231,904 δισ. ευρώ φέτος, σε 242,338 δισ. ευρώ το 2025.
Η παγκόσμια οικονομία
Οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας επισκιάζονται από σημαντικές προκλήσεις, καθώς οι εξελίξεις στο διεθνές εμπόριο και στις αγορές ενέργειας εμπεριέχουν υψηλό βαθμό αβεβαιότητας. Συγκεκριμένα, ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται για τρίτη χρονιά, ενώ παρά την έως τώρα περιορισμένη επίδραση της αναταραχής στη Μέση Ανατολή στις τιμές του πετρελαίου, ο ρόλος της περιοχής ως κύριος παραγωγός και βασικός ναυτιλιακός διάδρομος για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, μπορεί να επηρεάσει μελλοντικά τις τιμές.
Η όξυνση των γεωπολιτικών εντάσεων αποτελεί τροχοπέδη για το εμπόριο, με αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη. Παράλληλα, η πιθανότητα διατήρησης υψηλών επιτοκίων για παρατεταμένο χρονικό διάστημα αυξάνει τους χρηματοπιστωτικούς κινδύνους. Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του φυσικού κεφαλαίου επιβαρύνουν ολοένα και περισσότερο τις αναπτυξιακές προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας.
Αντίθετα, μια ταχύτερη μείωση του πληθωρισμού και μια λιγότερο περιοριστική νομισματική πολιτική στις μεγάλες οικονομίες θα μπορούσαν να ενισχύσουν την παγκόσμια ανάπτυξη.