Φρανσουά Μπαϊρού: Η συμμαχία με τον Μακρόν, η κόντρα με τον Ολάντ και το «χαστούκι του Στρασβούργου»

Ο Φρανσουά Μπαϊρού διορίστηκε πρωθυπουργός της Γαλλίας από τον Εμανουέλ Μακρόν την Παρασκευή 13/12 δίνοντας τέλος στο πολιτικό θρίλερ που είχε επικρατήσει από το πρωί.

Αν και αρχικά ο Εμανουέλ Μακρόν είχε ενημερώσει τον Φρανσουά Μπαϊρού πως δεν θα ήταν ο νέος πρωθυπουργός της Γαλλίας, τελικά μετά από μια περίπου δίωρη συνάντηση που είχαν, η κατάσταση άλλαξε και ο πρόεδρος του MoDiem κλήθηκε να καλύψει τη θέση που άφησε εκενή ο Μπαρνιέ.

Ο πρόεδρος του MoDem και δήμαρχος του Pau, ο οποίος ήταν τρεις φορές υποψήφιος για τα ηνία των Ηλυσίων κληρονόμησε μια περίπλοκη κατάσταση θέτοντας τις πολιτικές του πεποιθήσεις σε δοκιμασία.

Η πολιτική καριέρα

Από τον Αύγουστο του 2001, όταν ήταν πρόεδρος του UDF (ενός κόμματος του οποίου προήδρευσε από το 1998 έως το 2007), ο Φρανσουά Μπαϊρού εκμυστηρεύτηκε σε δημοσιογράφους ότι ήταν υπέρ μιας συμμαχίας μεταξύ της «ρεπουμπλικανικής δεξιάς» και της «ρεαλιστικής αριστεράς», επιβεβαιώνοντας την επιθυμία του να επιτύχει την ανάδυση του «κεντρικού μπλοκ της γαλλικής κοινωνίας» μέσω της «διάλυσης της αριστεράς». Εκείνη την εποχή, ο άνθρωπος που ήταν επίσης ευρωβουλευτής ετοιμαζόταν να ανακοινώσει την υποψηφιότητά του για τις προεδρικές εκλογές του 2002.

Μια υποψηφιότητα που αποδοκιμάστηκε από το RPR, το οποίο επιθυμούσε την επανεκλογή του Ζακ Σιράκ στα Ηλύσια, αλλά και από ορισμένα μέλη του UDF, τα οποία -προτιμώντας να υποστηρίξουν τον απερχόμενο πρόεδρο- κατήγγειλαν τη «μοναξιά» του ηγέτη τους και ετοιμάζονταν να ενταχθούν στο υπό δημιουργία UMP. Παρ’ όλα αυτά, ο François Bayrou προσκλήθηκε σε μια συνάντηση στην Τουλούζη στις 23 Φεβρουαρίου 2002 για να υποστηρίξει την υποψηφιότητα του Jacques Chirac και επέμεινε: εξήγησε ότι απέρριπτε την ιδέα ότι «ολόκληρη η αντιπολίτευση [της κυβέρνησης Jospin] θα έπρεπε να συσπειρωθεί κάτω από τη σημαία του Jacques Chirac». Ανακοίνωσε επίσης ότι απέρριπτε την ιδέα της «διάλυσης του RPR και του UDF για να σχηματίσουν ένα ενιαίο κόμμα». Μπροστά σε εξαντλημένους αγωνιστές του RPR, ο François Bayrou πρόσθεσε: «Αν όλοι σκεφτόμαστε το ίδιο πράγμα, είναι επειδή δεν σκεφτόμαστε πια τίποτα».

Ο François Bayrou κέρδισε λίγο κάτω από το 7% των ψήφων σε μια εκστρατεία που σημαδεύτηκε από το περίφημο «χαστούκι του Στρασβούργου». Ο Ζακ Σιράκ επανεξελέγη στον δεύτερο γύρο έναντι του Ζαν-Μαρί Λεπέν.

Πολιτικές κρίσεις

Ελπίζοντας να επωφεληθεί από τη δυναμική της προεδρικής του εκστρατείας, τον Μάιο του 2007 ο Béarnais δημιούργησε το Mouvement Démocrate (MoDem) για να αντικαταστήσει το UDF. Ωστόσο, ορισμένοι κεντρώοι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, δυσαρεστημένοι με την πολιτική κατεύθυνση που επέλεξε ο François Bayrou, αποχώρησαν για να δημιουργήσουν το δικό τους κόμμα, το Le Nouveau Centre, το οποίο προσχώρησε στην προεδρική πλειοψηφία του UMP.

Οι βουλευτικές εκλογές του 2007 ήταν ένα φιάσκο, με μόνο τρεις βουλευτές του MoDem (συμπεριλαμβανομένου του François Bayrou) να εκλέγονται. Το επόμενο έτος, ο François Bayrou απέτυχε να γίνει δήμαρχος του Pau. Το 2009, οι λίστες του MoDem έλαβαν μόλις το 8,5% των ψήφων στις ευρωεκλογές.

Το 2012 ήταν ακόμη χειρότερο: ο ιδρυτής του MoDem έλαβε το 9% των ψήφων στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. Για άλλη μια φορά, αντιτάχθηκε στον Νικολά Σαρκοζί μεταξύ των δύο γύρων: καταγγέλλοντας ένα «κυνηγητό με την ακροδεξιά», ο Φρανσουά Μπαϊρού δήλωσε ότι θα ψηφίσει προσωπικά τον υποψήφιο των Σοσιαλιστών, Φρανσουά Ολάντ. Το επεισόδιο αυτό ενίσχυσε την εχθρότητα μεταξύ των δύο ανδρών: «Πάντα πρόδιδε αυτούς που επέλεγε», έγραψε ο Νικολά Σαρκοζί το 2020. Στον απόηχο των προεδρικών εκλογών, ο Φρανσουά Μπαϊρού ηττήθηκε στις βουλευτικές εκλογές του 2012, σε μια τριγωνική αναμέτρηση που τον έφερε αντιμέτωπο με έναν υποψήφιο του PS και έναν υποψήφιο του UMP. Για πρώτη φορά από το 1986.

Στο πλευρό του Εμμανουέλ Μακρόν

Το 2014, ο ορίζοντας άνοιξε για τον François Bayrou: εξελέγη δήμαρχος του Pau. Τον Σεπτέμβριο του 2016, αντιμέτωπος με την άνοδο του Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε ότι ήταν «απολύτως επιφυλακτικός για αυτή την υπόθεση»: «Πίσω από αυτό το ολόγραμμα, υπάρχει μια προσπάθεια που έχει ήδη γίνει αρκετές φορές από πολύ μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και άλλους που δεν είναι πλέον ικανοποιημένοι με το να έχουν οικονομική δύναμη», δήλωσε στο BFMTV.

Όμως λίγους μήνες αργότερα, σε συνέντευξη Τύπου τον Φεβρουάριο του 2017, ο τρεις φορές υποψήφιος για τα Ηλύσια έκανε την έκπληξη ανακοινώνοντας ότι δεν θα είναι ξανά υποψήφιος και ότι είναι έτοιμος να υποστηρίξει τον Εμανουέλ Μακρόν. Φοβούμενος μια «έξαρση της ακροδεξιάς, η οποία εγκυμονεί άμεσο κίνδυνο για τη χώρα μας και την Ευρώπη», ο πρόεδρος του MoDem κάνει «προσφορά συμμαχίας» στον πρώην υπουργό Οικονομίας. «Πρόκειται αναμφίβολα για μια χειρονομία αυτοθυσίας, αλλά θα είναι επίσης, πιστεύω, μια χειρονομία ελπίδας για τη χώρα μας», εξήγησε ο Φρανσουά Μπαϊρού, θεωρώντας ότι ο ιδρυτής του En Marche ενσαρκώνει την υπέρβαση των διαιρέσεων που εδώ και καιρό είναι ο μόνος που υποστηρίζει. Ήταν ένα κάλεσμα συσπείρωσης που ενίσχυσε αμέσως τον ιδρυτή του En Marche αρκετές μονάδες στις δημοσκοπήσεις.

Η υπόθεση των κοινοβουλευτικών βοηθών

Στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, ο Εμανουέλ Μακρόν εξελέγη έναντι της Μαρίν Λεπέν. Αμέσως μετά, η ομάδα MoDem κέρδισε περίπου σαράντα έδρες στην Εθνοσυνέλευση. Και ο Φρανσουά Μπαϊρού, ο οποίος είχε διατελέσει υπουργός Εθνικής Παιδείας από το 1993 έως το 1997, επέστρεψε στην κυβέρνηση τον Μάιο του 2017 αναλαμβάνοντας υπουργός Δικαιοσύνης.

Εργάστηκε πάνω σε ένα νομοσχέδιο για την εξυγίανση του δημόσιου βίου και πρότεινε τη δημιουργία μιας «τράπεζας δημοκρατίας». Αλλά έναν μήνα αργότερα, εμπλεκόμενος στην υπόθεση των κοινοβουλευτικών βοηθών του Modem, παραιτήθηκε. Η Marielle de Sarnez, με την οποία ήταν πολύ κοντά, παραιτήθηκε επίσης από υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.

Επτά χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2024, ο πρόεδρος του MoDem αθωώθηκε σε πρώτο βαθμό. Ωστόσο, ορισμένοι από τους κοντινούς του ανθρώπους, καθώς και το UDF και το MoDem, καταδικάστηκαν. Σε συνέντευξή του στο BFMTV, ο δήμαρχος του Pau, ο οποίος επηρεάστηκε από την υπόθεση, πιστεύει ότι η Marielle de Sarnez, η οποία θα πεθάνει από λευχαιμία το 2021, είναι «θύμα» της υπόθεσης των κοινοβουλευτικών βοηθών: «Πέρασε τη δοκιμασία της εμπλοκής.

Μια ενίοτε επικριτική φωνή στο προεδρικό στρατόπεδο

Αν και η υπόθεση εμπόδισε τον Φρανσουά Μπαϊρού να θέσει υποψηφιότητα σε εθνικό επίπεδο για αρκετά χρόνια, παραμένει μια σημαντική φωνή. Τον Μάιο του 2020 επανεξελέγη δήμαρχος του Pau. Την ίδια χρονιά, ο Εμανουέλ Μακρόν τον διόρισε Ύπατο Αρμοστή Προγραμματισμού. Το 2022, έγινε επίσης γενικός γραμματέας του Conseil national de la refondation. Στο Palais-Bourbon, οι στρατιώτες του, οι Δημοκρατικοί βουλευτές, παραμένουν ένας από τους πυλώνες της προεδρικής πλειοψηφίας, παρά τις κάποιες εντάσεις: το 2022, για παράδειγμα, ήταν με πρωτοβουλία του MoDem που η Εθνοσυνέλευση ψήφισε έναν φόρο στα «υπερμερίσματα», ενάντια στη συμβουλή της κυβέρνησης Μπορν. Το μέτρο δεν συμπεριλήφθηκε στον προϋπολογισμό που εγκρίθηκε από το 49,3.

Από το 2017, όταν δημιουργήθηκε ένας ισχυρός δεσμός μεταξύ των δύο ανδρών, ο Φρανσουά Μπαϊρού δεν αρνήθηκε ποτέ την υποστήριξή του στον Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος σε αντάλλαγμα τον θεωρούσε πάντα σημαντικό σύμμαχο. Ωστόσο, αυτή η ιδιαίτερη σχέση δεν εμπόδισε ποτέ τον άνθρωπο από το Béarn να κάνει τη φωνή του να ακουστεί.

Για παράδειγμα, στο αποκορύφωμα της κρίσης των Κίτρινων Γιλέκων, δήλωσε ότι «κάποια στιγμή δεν μπορείς να κυβερνάς ενάντια στο λαό». Στη συνέχεια, όταν εν μέσω των διαδηλώσεων στους δρόμους για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, ο Εμανουέλ Μακρόν θεώρησε ότι «τα πλήθη δεν έχουν καμία νομιμοποίηση απέναντι στον λαό που εκφράζεται μέσω των εκλεγμένων αντιπροσώπων του», αλλά ο δήμαρχος του Pau διαβεβαίωσε: «Δεν θα αρνηθώ τη νομιμότητα των διαδηλώσεων. Κάτι εκφράζεται».