Φρέαρ των Οινουσσών: Το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου που έγινε ο «υγρός τάφος» τουλάχιστον 79 ψυχών – Η ιστορία του και τα είδη καρχαριών που φιλοξενεί
Βρίσκεται νότια των Μεσσηνιακών Οινουσσών - Οι αποστολές που έχουν γίνει στον βυθό του
Το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου βρίσκεται στη χώρα μας και δυστυχώς, το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο, ήρθε να μας το υπενθυμίσει με τον τραγικότερο τρόπο.
Το Πηγάδι των Οινουσσών (Φρέαρ των Οινουσσών), εκεί όπου σήμερα έγινε ο υγρός τάφος για 79, μέχρι στιγμής, μετανάστες, είναι μια τάφρος με μέγιστο βάθος 5.269 μέτρα. Βρίσκεται στο Ιόνιο Πέλαγος, νοτιοδυτικά της Πύλου, στις συντεταγμένες 36°34′N 21°8, νότια των μικρών νησιών που αποκαλούνται Μεσσηνιακές Οινούσσες.
Το φρέαρ βρίσκεται στο σημείο που η Αφρικανική πλάκα, τμήμα της οποίας είναι η λιθόσφαιρα της Ανατολικής Μεσογείου, βυθίζεται κάτω από την Ευρασιατική λιθοσφαιρική πλάκα, τμήμα της οποίας είναι η πλάκα του Αιγαίου, δημιουργώντας το Αιγιακό τόξο, μία τοξοειδής οροσειρά του νότιου Αιγαίου Πελάγους που βρίσκεται στο νότιο όριο της πλάκας του Αιγαίου.
Οι Μεσσηνιακές Οινούσσες (και Πελοποννησιακές Οινούσσες) αναφέρονται με αυτό το όνομα από την αρχαιότητα, ενώ σε νεότερες εποχές αποκαλούνταν και Σαπιέντζες. Το σύμπλεγμα αποτελείται από τα νησιά Σχίζα, Σαπιέντζα, Βενέτικο, Αγία Μαριανή και τις βραχονησίδες Δύο Αδέλφια (νότια της Σαπιέντζας), Μπόμπα (ανατολικά της Σαπιέντζας) και Αυγό (νότια του Βενέτικου).
Τα μεγαλύτερα νησιά του συμπλέγματος είναι η Σχίζα και η Σαπιέντζα, που καταλαμβάνουν περισσότερο από το 90% της συνολικής έκτασης του συμπλέγματος. Τα νησιά είναι ενταγμένα στο δίκτυο Natura 2000, μαζί με την περιοχή του ακρωτηρίου Ακρίτας.
Οι αποστολές στο βαθύτερο σημείο
Η πρώτη προσέγγιση στο βαθύτερο σημείο (Calypso Deep) πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1965 από τον καπετάνιο Ζεράρ Υέ ντε Φρομπερβίλ, με τους Δρ. Τσαρλς «Τσακ» Λ. Ντρέικ (Αμερική), και Ανρί Ζερμαίν Ντελώζ χρησιμοποιώντας το Γαλλικό βαθυσκάφος Αρχιμήδης. Οι Ντρέικ, Φρομπερβίλ, και Ντελώζ ανέφεραν ότι μέτρησαν μέγιστο βάθος 5.110 μέτρων χωρίς να κάνουν αναφορά για την ακρίβεια της μέτρησης.
Τον Γενάρη του 2020 το Caladan Oceanic ξεκίνησε το δεύτερο χρόνο των καταδύσεών του με το βαθυσκάφος του, το DSV Limiting Factor με πιλότο τον Βίκτορ Βεσκόβο. Στις 10 Φεβρουαρίου ο Βίκτορ Βεσκόβο μαζί με τον πρίγκιπα Αλβέρτο Β’ του Μονακό προσέγγισαν τον πυθμένα του φρέατος των Οινουσσών, υπολογίζοντας εκ νέου το βάθος στα 5.109 μέτρα ±1 μέτρο επαληθεύοντας ουσιαστικά την μέτρηση της Γαλλικής αποστολής του 1965 χρησιμοποιώντας πολλούς αισθητήρες μέτρησης.
35 είδη καρχαρία κυκλοφορούν στις θάλασσές μας
Στη Μεσόγειο απαντώνται 47 είδη καρχαριών εκ των οποίων περίπου 35, ανάμεσά τους και λευκός καρχαρίας, ζουν και στα πελάγη μας. Οι καρχαρίες ζουν κατά κύριο λόγο στις ανοιχτές θάλασσες, πολλοί από αυτούς όμως, εισέρχονται συχνά και σε κλειστούς κόλπους (π.χ. Κορινθιακός, Παγασητικός, Σαρωνικός), με σκοπό κυρίως την αναπαραγωγή.
Σύμφωνα με την WWF, οι καρχαρίες είναι είδη με τεράστια οικολογική σημασία, καθώς βρίσκονται στην κορυφή του τροφικού πλέγματος των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Η παρουσία πολλών διαφορετικών ειδών καρχαριών σε μια περιοχή αποτελεί ένδειξη ενός αδιατάραχτου οικοτόπου. Επίσης, ως κορυφαίοι θηρευτές, οι καρχαρίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη βιοποικιλότητα μιας περιοχής, καθώς η αλληλεπίδραση με άλλα είδη κρατά τους πληθυσμούς των άλλων ειδών υπό έλεγχο.
Η τροφή των καρχαριών αποτελείται γενικά από μεγάλα θηράματα, όπως μεγάλα ψάρια, (τόνοι, μαγιάτικα, κ.α.), άλλους καρχαρίες και σελάχια, θαλάσσιες χελώνες, μεγάλα κεφαλόποδα (χταπόδια) και αρθρόποδα (γαρίδες, καβούρια).
Όσον αφορά την επικινδυνότητα των καρχαριών στα νερά μας, αρκεί να ειπωθεί ότι στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 14 επιθέσεις τα τελευταία 160 περίπου χρόνια, εκ των οποίων οι 11 θανατηφόρες, αριθμός πολύ μικρότερος από τους θανάτους που προκαλούνται από πνιγμό ή ταχύπλοα σκάφη κάθε καλοκαίρι, όπως επισημαίνει η WWF. Η τελευταία επίθεση καρχαρία έγινε το καλοκαίρι του 1981, στην περιοχή του Παγασητικού κόλπου σε τουρίστα από την Αυστρία.
Πολλά είδη καρχαριών δεν προστατεύονται ούτε από την ελληνική νομοθεσία, αλλά ούτε και διεθνώς. Συγκεκριμένα, από τα 35 είδη που παρατηρούνται στις ελληνικές θάλασσες, προστατεύονται ο ρυγχοκαρχαρίας, η λάμια, ο γαλάζιος καρχαρίας, ενώ ο λευκός καρχαρίας και ο σαπουνάς προστατεύονται και από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία (απαγορεύεται αυστηρά η αλιεία, η εκφόρτωση και η πώληση τους).
Στην πρόσφατη έκθεση του, ο IUCN συμπεραίνει ότι περισσότερο από το 50% των καρχαριών της Μεσογείου κινδυνεύουν με κατάρρευσή του πληθυσμού τους, χαρακτηρίζοντας τη Μεσόγειο ως το πιο επικίνδυνο μέρος στο κόσμο για καρχαρίες.
Σύμφωνα με την WWF, αυτό που μπορεί να κάνουν οι καταναλωτές, είναι πρώτα απ’όλα να σταματήσουμε να καταναλώνουμε γαλέο. Τα διάφορα είδη γαλέου στη χώρα μας (π.χ. δροσίτης, αστρογαλέος και γκριζογαλέος) έχουν υπεραλιευθεί, με αποτέλεσμα πολλές φορές τα εστιατόρια να χρησιμοποιούν – και άρα εμείς να καταναλώνουμε – διάφορα άλλα είδη καρχαριών.
Γενικότερα, θα πρέπει να μην καταναλώνουμε καρχαρίες (π.χ. ο γαλάζιος καρχαρίας πωλείται στα super market με την ένδειξη «Γλαυκός»). Επίσης, θα πρέπει να μην επιλέγουμε ποτέ σούπα από πτερύγια καρχαρία, που δυστυχώς σερβίρεται και στη χώρα μας σε κινέζικα εστιατόρια.