Πάσχα αλά Ιταλία στη Ζάκυνθο: Το νησί με το μοναδικό έθιμο της Γκλόρια και τις καμπάνες που «πενθούν»

Η Μεγάλη Εβδομάδα στο νησί της Ζακύνθου έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα. Το Πάσχα είναι η ιδανική περίοδος για να επισκεφτεί κανείς το πανέμορφο νησί, καθώς χάρη στο ανθισμένο τοπίο της, η φυσική ομορφιά βρίσκεται στο απόγειό της κατά τους ανοιξιάτικους μήνες και ταυτόχρονα η ατμόσφαιρα είναι ιδιαίτερα κατανυκτική.

Η Ζάκυνθος διατηρεί ένα ξεχωριστό τυπικό στις θρησκευτικές της τελετές. Τη Μεγάλη Παρασκευή, ειδικότερα, σημειώνεται η κορύφωση των Παθών του Ιησού.

Δείτε επίσης: Πάσχα στην Ύδρα: Ζήστε την περιφορά του θαλάσσιου Επιταφίου

Ας δούμε λοιπόν ποια μοναδικά έθιμα αναβιώνουν

Σάββατο Λαζάρου

Οι εορτασμοί της Μεγάλης Εβδομάδας στη Ζάκυνθο ουσιαστικά ξεκινούν ήδη από το Σάββατο του Λαζάρου, τη στιγμή που οι καμπάνες της κάθε εκκλησίας χτυπούν χαρμόσυνα, στις 11 το πρωί.

Τότε, σε όλα σχεδόν τα καμπαναριά του νησιού κρεμιούνται τα «βάγια», τα οποία δεν είναι τα συνηθισμένα φύλλα δάφνης, αλλά αυτά του φοίνικα.

Κυριακή των Βαΐων

Μετά τη Θεία λειτουργία, οι νεωκόροι μοιράζουν βαγί -ως ευλογία- σε όλα τα σπίτια, για να το τοποθετήσουν στις εικόνες τους, ενώ όλοι οι ναοί ντύνονται πένθιμα, στα μαύρα, με τις καμπάνες να χτυπούν πένθιμα. Το ίδιο χρώμα έχουν και τα άμφια των ιερέων, σε όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας.

Μεγάλη Πέμπτη

Από τη Μεγάλη Πέμπτη μέχρι το Μεγάλο Σάββατο, τηρείται το έθιμο των καμπανών, οι οποίες «χηρεύουν», δηλαδή παύουν να χτυπούν ακόμα και πένθιμα, παραμένοντας σιωπηλές. Μονάχα μετά τη Γκλόρια, οι καμπάνες θα σημάνουν χαρμόσυνα.

Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, ο Εσταυρωμένος θα εξέλθει μετά το ενδέκατο Ευαγγέλιο, σε αντιδιαστολή με την πλειοψηφία των περιοχών στην Ελλάδα, όπου η έξοδος γίνεται μετά το πέμπτο Ευαγγέλιο. Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι οι εκκλησιαστικοί ύμνοι ξεχωρίζουν στο Ζάντε, το οποίο είναι φημισμένο για τη μακρά μουσική του παράδοση.

Μεγάλη Παρασκευή

Ολόκληρη η Ζάκυνθος μετέχει στο Θείο Δράμα της Μεγάλης Παρασκευής, οπότε και σημειώνεται η κορύφωση των Παθών του Ιησού και του Ζακυνθινού Μεγαλοβδόμαδου.

Ήδη από το πρωί έχουμε την Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και εν συνεχεία την Αποκαθήλωση. Αμέσως μετά, ο ιερέας θα εξέλθει από το Ιερό Βήμα, λιτανεύοντας τον Ιησού επάνω στον ώμο του, τυλιγμένο σε λευκό σεντόνι.

Όσον αφορά τον Επιτάφιο, η Ζάκυνθος κάνει ξανά τη διαφορά: έναντι του κλασικού κεντητού επιταφίου, προτιμάται ο «Αμνός», η αμφιπρόσωπη, δηλαδή, ξυλόγλυπτη αγιογραφία του νεκρού Χριστού. Πρόκειται για πραγματικά έργα τέχνης, τα οποία δε στολίζονται με λουλούδια, αλλά είναι επενδυμένα με φύλλα χρυσού και κόκκινο βελούδο. Τη Μεγάλη Παρασκευή, οι κάτοικοι της Ζακύνθου κρεμούν στα παράθυρά τους τα «πεύκια», τα οποία έχουν μαύρο χρώμα συμβολίζοντας το πένθος. Μια μαύρη και μια μοβ κορδέλα τοποθετούνται στην κορυφή των σημαιών, οι οποίες ανεμίζουν μεσίστιες. Τα τραπέζια παραμένουν άδεια και δεν στρώνονται, ενώ ορισμένοι τηρούν ακόμα το παλιό έθιμο που προστάζει τους πιστούς να είναι μαυροντυμένοι.

Μεγάλο Σάββατο

Από τα ξημερώματα, κιόλας, του Μεγάλου Σαββάτου, ο επιτάφιος της Μητρόπολης περιφέρεται. Μόλις η διαδικασία ολοκληρωθεί, σειρά έχει ακόμα ένα τοπικό έθιμο, αυτό της πρώτης Ανάστασης.

Μόλις ο ιερέας σηκώσει την Γκλόρια, δηλαδή την Πρώτη Ανάσταση, όλοι οι παρευρισκόμενοι ξεκινούν να χτυπούν σκεύη και καθίσματα. Την ίδια στιγμή, από τα παράθυρα και τα μπαλκόνια των σπιτικών «βρέχει», πήλινα σκεύη, τα οποία και σπάνε μόλις πέσουν στο έδαφος, σε μια αναπαράσταση του σεισμού που αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη.

Τότε, οι καμπάνες ξεκινούν να χτυπούν και πάλι, αυτή τη φορά χαρμόσυνα, ενώ τα παιδιά δαγκώνουν το κλειδί της εξώπορτας, «για να είναι γερά».

Τη νύχτα της ίδιας ημέρας, στις 23:45, θα πραγματοποιηθεί και η Δεύτερη Ανάσταση, με το «Χριστός Ανέστη» να ψάλλεται κατά την ιδιόμορφη Ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική.