Πυρσόγιαννη: Το ήσυχο χωριό της Ηπείρου με τα πετρόχτιστα αρχοντικά μέσα στο πυκνό δρυοδάσος

Η Πυρσόγιαννη είναι ένα από τα Μαστοροχώρια της Ηπείρου, γνωστή για τους τεχνίτες της πέτρας που από τον 16ο αιώνα περίπου μέχρι τα μέσα του 20ου αι., ταξίδευαν οργανωμένοι σε ομάδες εντός και εκτός Ελλάδας και δημιουργούσαν υπέροχα αρχιτεκτονήματα όπως γεφύρια, σχολεία, μονές, εκκλησίες, καμπαναριά, ξωκλήσια, νερόμυλους, νεροτριβές, ελαιοτριβεία κ.ά. Η τέχνη τους είχε ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα και είχε φτάσει στην Περσία, την Τουρκία, την Αιθιοπία, την Αίγυπτο, το Κονγκό, τη Γαλλία και την Αμερική. Με την ευκαιρία, δείτε το χωριό «φάντασμα» των Τρικάλων.

Όταν ταξίδευαν, υπήρχε αυστηρή ιεραρχία, με επικεφαλής τον πρωτομάστορα στον οποίο όλοι οι υπόλοιποι τεχνίτες της ομάδας του «μπουλουκιού» είχαν μεγάλο σεβασμό. Το εκάστοτε μπουλούκι αποτελούνταν συνήθως από δυο τεχνίτες της πέτρας, τους πελεκάνους, δυο μαστόρους για το εσωτερικό και δυο για το εξωτερικό χτίσιμο, δυο νταμαρτζήδες που έκαναν την εξόρυξη της πέτρας, δυο μαθητευόμενους, τους καλφάδες, καθώς και δυο λασποπαίδια που έκαναν βοηθητικές εργασίες.

Χαρακτηριστικό των μαστόρων ήταν επίσης η συνθηματική γλώσσα την οποία χρησιμοποιούσαν για να συνεννοούνται, τα κουδαρίτικα. Από τους πιο γνωστούς πρωτομάστορες ήταν ο Ζιώγας Φρόντζος, γέννημα θρέμμα της Πυρσόγιαννης (περίπου 1815-1893) γνωστός ανάμεσα σε άλλα για τα γεφύρια της Πλάκας και της Κόνιτσας. Τέτοια ήταν η φήμη του που στο χωριό κυκλοφορούσε η έκφραση «Το είπε ο Ζιώγα-Φρόντζος, το είπε ο Θεός».

Η Πυρσόγιαννη, απλώνεται αμφιθεατρικά σε μια από τις πλαγιές της οροσειράς του Γράμμου στα 860 μ. υψόμετρο, λίγο πιο πάνω από τον ποταμό Σαραντάπορο και βλέπει στο ποτάμι, στην κορυφή του Σμόλικα, στην Τύμφη και σε άλλες μικρότερες βουνοκορφές. Για να φτάσετε, θα χρειαστείτε κάτι λιγότερο από 6 ώρες και κάτι περισσότερο από 500 χλμ. από την Αθήνα μέσω Ιωαννίνων και περίπου 3 ώρες και 250 χλμ από τη Θεσσαλονίκη μέσω Εγνατίας και στη συνέχεια μέσω τη Επαρχιακής Οδού Γρεβενών – Κρανιάς.

Το χωριό είναι πραγματικά πανέμοργο. Τα πέτρινα σπίτια, στην πλειοψηφία τους, διώροφα αρχοντικά, είναι περικυκλωμένα από πυκνή φύση –βελανιδιές, καρυδιές, πεύκα, πλατάνια κ.α. Λίγο πιο πάνω από την όμορφη πλακόστρωτη πλατεία, μπροστά από έναν ξενώνα, μάλιστα, δεσπόζει και ένα τεράστιο παμπάλαιο πλατάνι που κρατά καλή σκιά τις ηλιόλουστες μέρες. Τα σπίτια, χτισμένα στην πλειονότητά τους στα μέσα του 18ου αι. σύμφωνα με τις κτητορικές επιγραφές που έχουν στο κατώφλι τους, είναι μαστόρικα φτιαγμένα, όπως άλλωστε αρμόζει και σε ένα χωριό που είναι φημισμένο για τους ντόπιους δεξιοτέχνες της πέτρας. Θα το διαπιστώσετε εύκολα με μια βόλτα στα καλντεριμωτά σοκάκια του. Οι περίτεχνες πόρτες, οι ανάγλυφες παραστάσεις στους τοίχους, οι ξυλοδεσιές, τα καμαρολίθια και τα υπέρυθρα είναι όλα φτιαγμένα με περισσό μεράκι και φροντίδα.