Που συναντά η τέχνη τη γαστρονομία;

Πώς συνδυάζεται μια μεσογειακή σπεσιαλιτέ με ένα αρχαϊκό γλυπτό και μια ιταλική pasta με μια όπερα του Βέρντι; H τάση που εδώ και δεκαετίες «μαστίζει» τους πολιτιστικούς χώρους του εξωτερικού ήρθε τώρα και στην Ελλάδα, με τη γαστρονομία να προστίθεται στον… καλλιτεχνικό χάρτη! Άραγε τα εστιατόρια «υπηρετούν» την τέχνη ή το αντίστροφο; Το σίγουρο είναι ότι εμείς θα βούμε κερδισμένοι!

Ρεπορτάζ-κείμενο: Τίτη Βελοπούλου

Όταν τα εστιατόρια σε μουσεία και γκαλερί είναι ήδη της μόδας στο εξωτερικό εδώ και μια δεκαετία, στην Αθήνα τώρα μόλις κάτι αρχίζει να κινείται… Μετά την πρόσφατη άφιξη του Fuga στο Μέγαρο Μουσικής, διαπιστώνουμε με έκπληξη νέες γαστρονομικές προτάσεις να κάνουν την εμφάνισή τους σε υπάρχοντες πολυχώρους Τέχνης, στρέφοντας τα φώτα της δημοσιότητας πάνω τους. Ανάγκη για τα σημαντικά έσοδα που θα αποφέρουν στους οργανισμούς; Mια προσπάθεια να γεμίσουν τις άδειες αίθουσές τους ή διάθεση για παροχή μιας ολοκληρωμένης πολιτιστικής εμπειρίας στο φιλότεχνο κοινό; Τι από όλα αυτά συμβαίνει; Κάποιοι υποστηρίζουν πώς ήρθε η εποχή, όπου -που λόγω Κρίσης- η Τέχνη για να «επιβιώσει» συναντά τη γαστρονομία, ενώ κάποιοι άλλοι θέλουν τα δύο να «παντρεύονται» με σκοπό να… θρέψει το ένα το άλλο. Ένα είναι το σίγουρο: αν μέχρι τώρα θεωρούσες αδιανόητο το ότι θα μπορούσες να ενημερώνεσαι για τις τελευταίες καλλιτεχνικές εξελίξεις την ώρα που απολαμβάνεις ένα γεύμα, θα διαπιστώσεις ότι όχι μόνο μπορείς, αλλά πλέον η Τέχνη εισχωρεί σε μια καθημερινή σου συνήθεια, καταφέρνοντας να γίνει πιο «εύπεπτη» από ποτέ.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ;

O συνδυασμός μουσείων και χώρων εστίασης δεν ήταν πάντα αρμονικός. Όμως, εδώ και πάνω από μία δεκαετία τα μουσεία στις μεγαλύτερες πρωτεύουσες του κόσμου αντελήφθησαν ότι το φαγητό μπορεί να αποτελεί μέρος της όλης εμπειρίας σε ένα μουσείο και συνάμα έναν τρόπο για να προσελκύσουν κόσμο, που θα έρθει κυρίως γι’ αυτό. Ήδη τα περισσότερα ιδρύματα παγκοσμίως -όπως το Βρετανικό Μουσείο, το V&A (Victoria &Albert Museum), η Modern Tate στο Λονδίνο, το ΜοMa στη Νέα Υόρκη, το Pompidou στο Παρίσι και πολλά ακόμα σε Μαδρίτη και Βιέννη- κινούν στον ίδιο άξονα Τέχνη και Γεύση, καταφέρνοντας να γίνουν πόλοι έλξης και ανάπτυξης ενός νέου τρόπου ζωής που συνταιριάζει τον πολιτισμό με την ψυχαγωγία. Τα άλλοτε ψυχρά αναψυκτήρια, που ικανοποιούσαν τις στοιχειώδεις ανάγκες των επισκεπτών, σήμερα ποζάρουν στις λίστες ως hot spots, προσελκύοντας όχι μόνο ένα κοινό με καλλιτεχνικές ανησυχίες, αλλά και θιασώτες της «τέχνης του φαγητού», που αναζητούν ένα σοφιστικέ περιβάλλον για να γευματίσουν.

Η ΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτή η τάση ήρθε και στη χώρα μας, έστω κι αργοπορημένη. Τα πρώτα δειλά βήματα ξεκίνησαν το 2000. Ήταν τότε που με πρωτοβουλία του διευθυντή του Μουσείο Μπενάκη Άγγελου Δεληβοριά -ο οποίος είχε παρατηρήσει τα παραδείγματα αρμονικής «συμβίωσης» τροφής και Τέχνης σε πολιτιστικά ιδρύματα του εξωτερικού- άνοιξε το εστιατόριο, με σκοπό να φέρει στους χώρους του ένα διαφορετικό, από αυτό που επισκεπτόταν μέχρι εκεί τη στιγμή το μουσείο, κοινό. Ήταν τότε που για πρώτη φορά ένα έργο Τέχνης «επέβαλλε» στο χώρο των εκθεμάτων, τη γαστρονομία. Σήμερα, όπως μας εξηγεί ο Τάκης Χριστοφιλέας, που έχει αναλάβει το Κυλικείον -έτσι ονομάζεται το εστιατόριο στην οδό Κουμπάρη-, «εδώ έχουμε κυρίως μόνιμους θαμώνες, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που θα έρθουν μόνο για το εστιατόριο και με την ευκαιρία θα περιπλανηθούν και μέσα στις εκθέσεις. Είναι εκλεπτυσμένο, αλλά ταυτόχρονα προσιτό (τρως με €25 το άτομο)», και συνεχίζει υποστηρίζοντας πως η σχέση των δύο (Πολιτισμού και γαστρονομίας) δεν είναι μονόπλευρη, μιας και «το ένα υποστηρίζει το άλλο»!

Το παράδειγμα ακολούθησαν το Μουσείο Κυκλαδικής και Ισλαμικής Τέχνης, το Γαία της Γουλανδρή, το Μπενάκη της Πειραιώς, προσφέροντας ελκυστικές προτάσεις για καφέ και φαγητό, με φανατικούς θαμώνες που διατρέφονται και παράλληλα… τρέφουν έναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Τέχνη. Αξιοσημείωτο είναι δε η σύνθεση του ανθρώπινου παζλ. Μπορείς να δεις οικογένειες που επισκέπτονται κάποια έκθεση, νέους που σερφάρουν με τα laptop τους, επιχειρηματίες που πραγματοποιούν επαγγελματικά meetings αλλά και ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, που έρχονται εδώ να διαβάσουν ένα βιβλίο, να πιουν με την ησυχία τους έναν καφέ ή να απολαύσουν ένα ελαφρύ γεύμα.

Μπορεί, λοιπόν, όλο αυτό να άρχισε κυρίως από τα μουσεία -κάποια από αυτά διατήρησαν τον ελίτ χαρακτήρα τους, μην καταφέρνοντας να γίνουν ευρέως γνωστά-, όμως το δυνατό «μπαμ» έγινε φέτος. Όλοι θα θυμάστε την πολυαναμενόμενη άφιξη του Fuga τον Οκτώβρη. Mετά από τόσα χρόνια το Μέγαρο Μουσικής απέκτησε επιτέλους το δικό του εστιατόριο! Ο όμιλος Τραστέλη ανέλαβε αυτό το απαιτητικό εγχείρημα, ενώ το μενού-ύμνος στη δημιουργική ιταλική κουζίνα έχει επιμεληθεί ο βραβευμένος με 2 αστέρια Michelin Αndrea Bretton. «Μετά τις παραστάσεις γίνεται χαμός. Έρχονται όλοι μαζεμένοι και θέλουν να δειπνήσουν», μου εξηγεί η Σωτηρία Κοντούλη, υπεύθυνη του ομίλου. «Είναι μια νέα τάση που έρχεται από το εξωτερικό. Εμείς τώρα αρχίζουμε να την υιοθετούμε», μου απαντάει στο αν το θεωρεί τυχαίο γεγονός ότι φέτος άνοιξαν τόσα πολλά εστιατόρια με εξειδικευμένους σεφ σε πολιτιστικούς χώρους, ενώ συμπληρώνει «είναι σημαντικό ότι ο κόσμος δεν χρειάζεται να ψάχνει πού να πάει μετά την παράσταση». Μπορεί δε το Fuga να λειτουργεί και ανεξάρτητα από το Μέγαρο, αλλά τις μέρες των παραστάσεων, αν δεν έχεις κάνει κράτηση, είναι πολύ δύσκολο να βρεις τραπέζι. Όσο για το περιβάλλον; Είναι λιτό με ιδιαίτερη αισθητική αλλά και μοναδική θέα. Το φαγητό κοστίζει γύρω στα €50/άτομο, αλλά υπάρχει η δυνατότητα για ένα πιο ελαφρύ και πλήρες pre ή after theatre μενού (5 πιάτων) με μόνο €38΄.

Θέλοντας να συστεγάσει κάτω από την ίδια σκεπή την εικαστική με τη γαστρονομική δημιουργία, η Hytra, του ίδιου ομίλου, βρήκε έναν τρόπο να στηρίξει αυτή τη νέα τάση. Από αρχές Φεβρουαρίου έως τις αρχές Απριλίου στο χώρο του εστιατορίου θα φιλοξενούνται πλέον μικρής διάρκειας εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας καλλιτεχνών-συνεργατών της Adam Gallery (τον Μάρτιο θα μπορείτε να δείτε έργα του ζωγράφου Αντώνη Αθανασίου). Σύμφωνα με τους ιθύνοντες «είναι μια ιδιαίτερη πρωτοβουλία που ενισχύει την άποψη ότι την Τέχνη πρέπει να τη συναντάμε παντού, για να κάνει τις στιγμές μας ποιοτικά και αισθητικά καλύτερες». Εγώ θα προσθέσω ότι μια γευστική εμπειρία είναι ένας ακόμα δίαυλος για να την αντιληφθείς καλύτερα…

Όσον αφορά στο εστιατόριο του Μουσείου της Ακρόπολης, μπορεί να μην είναι καινούριο, όμως ειδικά τώρα εγκαινίασε το νέο ωράριο λειτουργίας του και παραμένει ανοιχτό κάθε Παρασκευή μέχρι τα μεσάνυχτα, έχει δε καταφέρει κι αυτό με τη σειρά του να «εντάξει τον πολιτισμό στη διασκέδαση». Έπειτα από μια περιήγηση στα εκθέματα του μουσείου, σου δίνεται η ευκαιρία να καταλήξεις  στη φωτεινή αίθουσά του, με πρώτο πλάνο την Ακρόπολη (αν θέλεις αποκλειστικά να πας στο εστιατόριο, παίρνεις από την είσοδο ένα μηδενικό εισιτήριο). Το μενού δίνει έμφαση στα βραβευμένα, με ονομασία προέλευσης, ελληνικά προϊόντα, ενώ μέχρι και το ψωμί είναι ζυμωτό! Με ακριβότερο πιάτο το φιλέτο (€18) που μπαίνει στο μενού κάθε Παρασκευή (από τις 20:00-00:00), αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή. Όσο για το service είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η εξυπηρέτηση των παιδιών είναι αξιοθαύμαστη! Στην ερώτησή μου στην κυρία Κάθυ Παράσχη (του Δ.Σ.) αν υπάρχει μια «ευλάβεια» από τους επισκέπτες λόγω της πειθαρχίας που αναδίδει ένας τέτοιος χώρος, μου απάντησε πως σίγουρα οι πελάτες του εστιατορίου, ανεξαρτήτως ηλικίας και οικονομικοκοινωνικής κατάστασης, έρχονται εδώ για τη «δική τους ψυχοθεραπεία που οφείλεται σίγουρα και στην αύρα και την ενέργεια που αποπνέει ένα τέτοιο μέρος».

Από τις νέες αφίξεις που πραγματοποιήθηκαν τους προηγούμενους μήνες ήταν και το MCF, το εστιατόριο στον 3ο όροφο του Ιδρύματος Μιχάλη Κακογιάννη επί της Πειραιώς. «Τo MCF έχει γίνει ήδη ένα καλλιτεχνικό στέκι -ιδανικό για συζητήσεις- που εξυπηρετεί κυρίως τον κόσμο που παρακολουθεί κάποια από τις παραστάσεις του ιδρύματος, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν έρχονται και μόνο για το εστιατόριο» επισημαίνει ο κύριος Κυριαζής -γνωστός ως ιδιοκτήτης του θρυλικού Multi culti, ο οποίος ηγείται του χώρου. «Είναι πολύ ιδιαίτερο», προσθέτει, «ότι εδώ μέσα έχεις το κίνητρο για συζητήσεις και χαλάρωση μετά από μια παράσταση ή μια έκθεση». Δυνατά του χαρτιά; H ευχάριστη ατμόσφαιρα, η ιδιαίτερη θεά κι οι καλές τιμές, μιας κι εδώ μπορεί κανείς να φάει από €18, καθώς στο μενού υπάρχουν από finger food και πλατό μέχρι χορταστικές σαλάτες και pasta, ικανοποιώντας όλα τα γούστα. Κράτηση καλό είναι να κάνετε, ειδικά όταν στο ίδρυμα φιλοξενούνται δημοφιλείς εκδηλώσεις.

Στις ίδιες τιμές κυμαίνεται και το ολοκαίνουριο Cabriο, στο χώρο Αθηναΐδα, στον Βοτανικό. Αν και στην αρχή ξεκίνησε για να ικανοποιεί τις ανάγκες των εκθέσεων και των παραστάσεων που λαμβάνουν χώρα, πλέον όπως μας ενημέρωσε ο ιδιοκτήτης Αναστάσης Φουφούνης, «ο κόσμος μπορεί να έχει ακούσει για το Cabrio και να μην έχει επισκεφθεί ποτέ την Αθηναΐδα» . «Εδώ», συμπληρώνει, «πολλοί από αυτούς που έρχονται αποκλειστικά για να φάνε, μπαίνουν στον πειρασμό να “τρυπώσουν” σε κάποια από τις εκθέσεις που τρέχουν την ίδια περίοδο. Υπό άλλες συνθήκες, ίσως να μην έρχoνταν…»! Μικρός χώρος -βιομηχανικού στυλ-, με ταξιδιάρικη διάθεση, αναφορές στην Κούβα κι ένα αληθινό αυτοκίνητο-σκαραβαίο να κρέμεται στον τοίχο. Ξεφεύγει εντελώς από τα στυλιζαρισμένα εστιατόρια, προσφέροντας  πιάτα μεσογειακής ελληνικής κουζίνας -έχει και μαγειρευτά- σε πολύ οικονομικές τιμές (ομολογώ ότι με ξάφνιασαν ευχάριστα).

Αυτά είναι τα πιο τρανταχτά παραδείγματα, ενώ δεν λείπουν κι άλλοι χώροι -ίσως πιο μικρού βεληνεκούς- που στις αίθουσές τους «παντρεύουν» καλλιτεχνικές με γαστρονομικές ανησυχίες. Tο Black duck, ένας πολυχώρος στο κέντρο της Αθήνας (Χρ. Λαδά) που συνδυάζει εστιατόριο, café και γκαλερί, είναι ένα από αυτά. Σε μια παραπλήσια φιλοσοφία κινείται και το εστιατόριο Breeder-Feeder της γκαλερί Breeder, στο Μεταξουργείο, με διαφορετικό -κάθε τρίμηνο- food concept, που δημιουργήθηκε κυρίως για να προσφέρει μια συνολική εμπειρία στους επισκέπτες των εκάστοτε εκθέσεων, σύμφωνα με την κα Νάντια Γεραζούνη, διευθύντρια της έκθεσης.

Κι οι νέες αφίξεις δεν εξαντλούνται εδώ. Πρόσφατα μάθαμε για το ολοκαίνουριο εστιατόριο στον 6ο όροφο της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Συναντήσαμε, λίγες μέρες πριν, τον κο Γιώργο Κοκκίνη, γενικό διευθυντή του ομίλου διαχείρισης εστιατορίων Hrc, και μας είπε πως θα είναι ένα casual dining restaurant, που προβλέπεται να ανοίξει τον επόμενο μήνα κι έχει σκοπό να είναι προσιτό σε όλους. Θα παραμένει ανοιχτό όλη την ημέρα με «στόχο να φέρει κόσμο ανεξάρτητα από το τι ”παίζει” στη Στέγη». Θα έχει δικό του bar και το καλοκαίρι, πρόκειται να ανοίξει roof garden με θέα στην Ακρόπολη. Όσο για το φαγητό, η έμφαση θα δοθεί στη μεσογειακή κουζίνα. Το αναμένουμε λοιπόν κι αυτό με αγωνία…

Συμπέρασμα: Για πρώτη φορά διασκέδαση και Τέχνη έρχονται τόσο κοντά, σε χώρους περιποιημένους, προσιτούς στο πορτοφόλι του καταναλωτή, που θα ωφελήσουν μακροπρόθεσμα και τα δύο, μα πάνω από όλα εμάς, καθώς μας δίνεται η ευκαιρία μιας ολοκληρωμένη εμπειρίας που «θρέφει» ταυτόχρονα σώμα και πνεύμα!

INFO

ΑΜΜΩΝΙΤΕΣ (ΓΑΙΑ)

Καθημερινά έως 23:30.

(Όθωνος 100, Κέντρο Γαία, Κηφισιά, τηλ. 210 8015112, κιν. 6944 792959)

BREEDER THE FEEDER

Πεμ.- Παρ. από τις 21:00 (ανάλογα το concept).

(Πέρδικα 6 Μεταξουργείο, 210 3317527, feeder@thebreedesystem.com)

BLACK DUCK

Δευτ.-Σάβ. από τις 10:00, Κυρ. μετά τις 18:00.

(Χρήστου Λαδά 9Α, Αθήνα, τηλ. 210 3234760, www.blackduck.gr)

CABRIO

Τετ.-Σάβ. 21:00-02:00, Κυρ. 12:00-19:00.

(Καστοριάς 34-36, Βοτανικός, τηλ. 210 3480000)

ΗΥTRA

Τρ.- Πέμ. και Κυρ. έως τις 00:00, Παρ.-Σάβ. έως τη 01:00.

(Ναυάρχου Αποστόλη 7, Ψυρρή, τηλ. 210 3316767, www.hytra.gr)

FUGA

Καθημερινά 13:00-00:00.

(Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη 1, Μέγαρο Μουσικής, Αμπελόκηποι, τηλ. 210 7242979)

MCF

Καθημερινά από τις 19:00.

(Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, Πειραιώς 206, Ταύρος, τηλ. 210 3418550 , www.mcf.gr)

MOYΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

Τρ.-Πέμ. και Σάβ.-Κυρ. 08:00-20:00, Παρ. έως τις 00:00.

(Διονυσίου Αρεοπαγίτου 15, 210 9000900, www.theacropolismuseum.gr)

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

Δευτ., Τετ. και Παρ.-Σάβ. 09:00-17:00, κάθε Πεμ. μέχρι 00:00, Κυρ. 10:00-16:00.

(Κουμπάρη 1, Κολωνάκι, τηλ. 210 3671000, www.benaki.gr).

Τετ., Πεμ., Κυρ. 10:00-18:00, Παρ.-Σαβ. 10:00-22:00.

(Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Ταύρος, τηλ. 210 3453111, www.benaki.gr)

MOYΣΕΙΟ ΙΣΛΑΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Τρ. και Πέμ.- Κυρ. 10:00-15:00, Τετ. έως 21:00.

(Αγ. Ασωμάτων 22 & Διπύλου 12, Κεραμεικός, τηλ. 210 3251311, www.benaki.gr)