24/10/1929: Σαν σήμερα η «Μαύρη Πέμπτη» του Χρηματιστηρίου – Προπομπός του Μεγάλου Κραχ!

Σαν σήμερα το 1929 ήταν η «Μαύρη Πέμπτη» της παγκόσμιας οικονομίας… Ένας αστικός μύθος λέει ότι ο μεγιστάνας Τζον Ροκφέλερ πούλησε όλες της μετοχές του που είχε στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, όταν ένας μικρός λούστρος που του γυάλιζε καθημερινά τα παπούτσια, τον ρώτησε τι μετοχές να αγοράσει.

Και το Κραχ του ’29 ήταν μια παγκόσμια τραγωδία έφτασε…

Στις 24 Οκτωβρίου, οι τιμές των μετοχών κατέρρευσαν και πλήθος επενδυτών πανικόβλητο έσπευσε να πουλήσει ό,τι είχε σε οποιαδήποτε τιμή. Πάνω από 13 εκατομμύρια μετοχές άλλαξαν χέρια μόνο εκείνη την μέρα, τη Μαύρη Πέμπτη.

Πέντε ημέρες αργότερα, την επόμενη Τρίτη, τη Μαύρη Τρίτη, η κατάρρευση ήταν ασυγκράτητη. Εκατομμύρια τίτλοι μετοχών μετατράπηκαν σε χαρτιά δίχως καμιά αξία.

Δείτε τι άλλο έγινε σαν σήμερα 24/10/1909: Η Ελλάδα αγοράζει το θωρηκτό Αβέρωφ – Η ιστορία του «μυθικού» πλοίου που έγραψε τη σύγχρονη ελληνική πολεμική ιστορία

Η αγορά μέσα σε λίγες ώρες είχε απώλειες της τάξης των 14 δισεκατομμύρια δολαρίων!

Το σύνολο της ζημιάς άγγιξε τα 30 δισ., ποσό που ξεπερνούσε κατά δέκα φορές τον ετήσιο προϋπολογισμό των ΗΠΑ! 

Πριν από το Κραχ, η Αμερική  και όχι μόνο ευημερούσε. Ο κόσμος δανειζόταν από τις τράπεζες για «να παίξει» στη Wall Street…

Μέχρι τα τέλη του 1930 κατέρρευσαν περίπου 9.000 τράπεζες, ενώ σε βάθος τετραετίας 85.000 επιχειρήσεις κήρυξαν πτώχευση και 140 δισ. δολάρια καταθέσεων εξατμίστηκαν.

Έως το 1932 οι νέοι άνεργοι είχαν φτάσει τα 14 εκατομμύρια, που σημαίνει ότι περίπου 12.000 άνθρωποι έχαναν ημερησίως τη δουλειά τους!

 Και επειδή σε τέτοιες καταστάσεις η αλήθεια κάνει στην άκρη για να περάσουν οι μύθοι (τα face news των καιρών μας), έχει κατά κόρον γραφτεί ότι τις ημέρες που ακολούθησαν το Κραχ ξεκληρίστηκε περίπου μια μικρή κωμόπολη των ΗΠΑ από «ανθρώπους που έπεφταν από τα παράθυρα».

Οι εικασίες έκαναν λόγο για 23.000 αυτοκτονίες ανθρώπων που έχασαν τα πάντα. Όμως πάντα οι υπερβολές συνοδέυουν σαν το σκυλί τον κυνηγό, τις καταστροφές. 

«Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το κύμα αυτοκτονιών που ακολούθησε τη συντριβή του χρηματιστηρίου είναι επίσης μέρος του θρύλου του 1929. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν υπήρξε καμία επιδημία αυτοκτονιών», έγραψε ο οικονομολόγος John Kenneth Galbraith στο βιβλίο του «The Great Crash 1929».

Ο Galbraith ανέφερε ότι ο αριθμός των αυτοκτονιών στις ΗΠΑ τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 1929 ήταν από τους χαμηλότερους από οποιονδήποτε μήνα του ίδιου έτους!

Ακριβώς 10 χρόνια μετά το Κραχ του ‘29, η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία και από τότε και μέχρι το 1945 οι θάνατοι ήταν καθημερινότητα και όχι μύθος.

Οι επιπτώσεις του Κραχ για την Ελλάδα

Στη δεκαετία του ’30 η Ελλάδα δεν ανήκε σε κάποια νομισματική ένωση όπως σήμερα, αλλά διατηρούσε το εθνικό της νόμισμα. Ήταν όμως και τότε υπερχρεωμένη, μετά από μια σειρά πολέμων.

Κατά μια περίεργη σύμπτωση η Ελλάδα στην αρχή προσπάθησε να αντιμετωπίσει την κρίση με έναν τρόπο παρόμοιο με αυτόν που ακολουθήθηκε και στην πρόσφατη κρίση του 2010: μέσα από μια πολιτική «σκληρής δραχμής» – που τότε σήμαινε πρόσδεση στον κανόνα χρυσού – προσπάθησε να διατηρήσει την αξία του νομίσματός της, ώστε να παραμείνει αξιόπιστος προορισμός ξένων κεφαλαίων.

Σε αυτά τα κεφάλαια υπολόγιζε η κυβέρνηση των φιλελευθέρων υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο για την υλοποίηση μιας σειράς έργων υποδομών.

Παράλληλα η χώρα προσπάθησε να εξασφαλίσει την αναχρηματοδότηση του χρέους της, προβάλλοντας κυρίως πολιτικά επιχειρήματα στους δανειστές της.

Στις συνθήκες εκείνης της περιόδου η υλοποίηση μιας τέτοιας (εν πολλοίς αντιφατικής) πολιτικής ήταν απλώς αδύνατη. Γρήγορα λοιπόν η Ελλάδα βρέθηκε να έχει εξαντλήσει όλα τα συναλλαγματικά της αποθέματα στην προσπάθεια της να διατηρήσει την αξία της δραχμής. Έτσι υποχρεώθηκε να εξέλθει από τον κανόνα χρυσού, τον οποίο η Αγγλία είχε εγκαταλείψει ήδη νωρίτερα.

Η εξέλιξη αυτή συνεπαγόταν αναπόφευκτα και στάση πληρωμών στο δημόσιο χρέος. Περιέργως οι δανειστές δεν αντέδρασαν έντονα σε αυτές τις εξελίξεις, εν μέρει διότι τις θεώρησαν αναπόφευκτες, εν μέρει διότι και οι ίδιοι αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η κατανομή του χρέους (δηλαδή το ποιοί ήταν οι τελικοί δανειστές, οι οποίοι σε μεγάλο βαθμό ήταν ιδιώτες).