«Σαν πέτρινα λιοντάρια στην μπασιά της νύχτας»: Πόσο συναρπαστικό μπορεί να γίνει ένα ντοκιμαντέρ;;;

Με μια τρύπια κουβέρτα στον ώμο μας/
μ’ ένα κρεμμύδι, πέντε ελιές κι ένα ξεροκόμματο φως στο ταγάρι μας/
άνθρωποι απλοί σαν τα δέντρα μπροστά στον ήλιο/
άνθρωποι που δεν έχουμε άλλο κρίμα στο λαιμό μας/
εξόν μονάχα που αγαπάμε όπως και συ/
τη λευτεριά και την ειρήνη.

Μόνο η ποίηση μπορεί να μεταφέρει τόσο έντονες εικόνες από το ανθρώπινο μαρτύριο, και οι παραπάνω στίχοι του Γιάννη Ρίτσου από το ποίημα «Γράμμα στο Ζολιό Κιουρί» που γράφτηκε όταν ο Ρίτσος κρατούνταν στη Μακρόνησο είναι, νομίζω, περίτρανη απόδειξη. Ωστόσο παρόμοια συναισθήματα θα μεταφερθούν στον θεατή μέσω όλων των ποιημάτων που ακούγονται κατά τη διάρκεια αυτού του θαυμάσιου ντοκυμαντέρ για τη Μακρόνησο που γυρίστηκε από έναν (κρατηθείτε!)… Ελβετό.

Πρώτη επιτυχία: Ο Ολιβιέ Ζισουά δεν θεωρεί αυτονόητο ότι όλος ο κόσμος γνωρίζει τι συνέβη στον ελληνικό εμφύλιο και συγκεκριμένα στη Μακρόνησο από το 1947 ως το 1951. Αυτό το ντοκυμαντέρ καλύπτει τα κενά που θα είχε ακόμη και ένας κάτοικος της Οσάκα της Ιαπωνίας.

Δεύτερη επιτυχία: Η φαντασία. Ο Ζισουά αποφεύγει την παγίδα των κλισέ που στην πλειονότητά τους πέφτουν τα αμιγώς πολιτικά ντοκυμαντέρ, με αποτέλεσμα πολλές φορές να γίνονται βαρετά. Το αποτέλεσμα είναι άκρως κινηματογραφικό και ουχί τηλεοπτικό. Αντιθέτως, θα μπορούσα να πω ότι αυτό το ντοκυμαντέρ στην τηλεόραση θα «χάσει».

Τρίτη επιτυχία: Ενα ντοκυμαντέρ που δεν μασάει τα λόγια του. Δεν στρογγυλεύει τις καταστάσεις, δεν ρίχνει στάχτη στα μάτια, δεν σου κλείνει το μάτι. Δεν σου λέει «μα να το κοιτάξουμε και από εδώ, αλλά να το κοιτάξουμε και από εκεί για να φτιάξουμε ένα ωραίο “πακέτο” για τη Μακρόνησο». Λέει ότι αυτό που έγινε στη Μακρόνησο ήταν έγκλημα. Τελεία και παύλα.

Τέταρτη επιτυχία: Ο ποιητικός λόγος. Σε αυτή την ταινία δεν θα βρούμε ούτε έναν άνθρωπο να μιλάει για την ιστορία της Μακρονήσου κοιτάζοντας είτε αυτόν που του παίρνει τη συνέντευξη είτε κατάματα τον φακό. Αντιθέτως, ο Ζισουά ντύνει την ταινία του με σύγχρονα τράβελινγκ του νησιού, με φωτογραφίες αρχείου, με ένα σπάνιο ντοκυμαντέρ του ΒΒC, με ηχογραφημένα εκ νέου ουρλιαχτά των ταγματασφαλιτών από τα μεγάφωνα της Μακρονήσου και με τους στίχους ποιημάτων που έγραψαν εκεί κρατούμενοι ποιητές. Χρησιμοποιεί δύο βασικά «μοτίβα»: Το «ΑΒΓ» του Ρίτσου από τον «Πέτρινο χρόνο» και τη «Μάχη στην άκρη της νύχτας» (Το χρονικό της Μακρονήσου) του Τάσου Λειβαδίτη. Το αποτέλεσμα σε σκλαβώνει.

Ο ήχος του μακρονησιώτικου αέρα κρατάει το τέμπο της ταινίας σαν να είναι ο χτύπος της καρδιάς της. Και η φωνή του γάλλου αφηγητή (Ζαν-Κλοντ Ντοφέν) που σχολιάζει το πώς κοιτούσαν οι απ’ έξω «εσάς που βρισκόσασταν εκεί», διόλου τυχαία ακούγεται πάντοτε από το Λαύριο ενώ βλέπουμε τη Μακρόνησο από μακριά γιατί έτσι γίνεται ακόμη πιο χτυπητή η απόσταση.

Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρώ ότι το «Σαν πέτρινα λιοντάρια στην μπασιά της νύχτας», που διόλου τυχαία είναι παραγωγή της εταιρείας Περίπλους («Τη νύχτα που ο Κωνσταντίνος Καβάφης συνάντησε τον Φερνάντο Πεσσόα»), ανήκει στα πιο πρωτότυπα, έξυπνα και ουσιαστικά ντοκυμαντέρ που έχω δει τα τελευταία χρόνια.

Για αίθουσες & ώρες προβολών κάντε κλικ εδώ.

Για να δείτε το trailer κάντε κλικ εδώ.

Από τον Γιάννη Ζουμπουλάκη, πηγή: Το Βήμα

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΙΝΕΜΑ & ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ