Μια… Παπανδρέου για alter ego του Ανδρέα: Η ζωή και η πορεία της πρωτοπόρου Βάσως Παπανδρέου (videos+photos)

Η Βάσω Παπανδρέου δεν είναι πια μαζί μας, καθώς πέθανε σε ηλικία 80 ετών, έχοντας γράψει σπουδαία ιστορία ως ένα κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ για πολλά χρόνια, αποτελώντας άλλωστε κι ένα από τα ιδρυτικά μέλη του κινήματος.

Η πολιτική ζωή της Ελλάδας θρηνεί την απώλεια μιας από τις πρωτοπόρες Ελληνίδες πολιτικούς, η οποία δε δίστασε να τα βάλει με πολλούς μεγάλους Ευρωπαίους ηγέτες, όπως ακόμη και η Μάργκαρετ Θάτσερ, για τις συντηρητικές τους απόψεις, αποτελώντας και την πρώτη γυναίκα επίτροπο της χώρας μας στην ΕΟΚ, μετέπειτα ΕΕ.

Όλα ξεκίνησαν… από τον έρωτα με τον Ανδρέα

Το κεφάλαιο «γυναίκες» στη ζωή του Ανδρέα Παπανδρέου είχε τα χαρακτηριστικά ενός πολύκροτου σίριαλ, γεμάτο επεισόδια και σενάριο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ευφάνταστο. Ο βιογράφος του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να το παρουσιάσει ως την αχίλλειο πτέρνα του, καθώς αυτή η αδυναμία του έθεσε σε κίνδυνο ακόμη και την πολιτική του καριέρα.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, ήταν έτοιμος να ανατρέψει τα πάντα, παίρνοντας διαζύγιο από τη Μαργαρίτα, για να παντρευτεί τη Βάσω Παπανδρέου, με την οποία διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση.

Όταν ενημέρωσε για τις προθέσεις τους στενούς συνεργάτες του έγινε ο κακός χαμός – υπήρξαν σκέψεις ακόμα και για απαγωγή της Βάσως Παπανδρέου. «Ή πρωθυπουργός ή τη Βάσω», ήταν το μήνυμα του Μένου Κουτσόγιωργα, υποστηρίζοντας ότι κανείς στην Ελλάδα δεν μπορεί να αναδειχθεί ως αρχηγός κράτους με ένα διαζύγιο στο ιστορικό του. Ωστόσο, αν υπήρχε κάποιος που μπορούσε να καταρρίψει αυτό το δίλημμα, αυτός ήταν ο Ανδρέας, όπως απέδειξε αργότερα με τη Δήμητρα Λιάνη.

Ο Παπανδρέου είχε ως πρότυπο έναν πατέρα που εγκατέλειψε τη μητέρα του, Σοφία Μινέικο, για χάρη της θεατρικής ντίβας Κυβέλης. Ίσως αυτός να ήταν ένας από τους λόγους που δεν κατάφερε να παραμείνει πιστός σε καμία γυναίκα. Πάντως, μέχρι ένα σημείο της ζωής του, ήταν αυτοκριτικός για αυτή του τη συμπεριφορά και είχε αναζητήσει ιατρική βοήθεια.

«Ο Ανδρέας είχε επίγνωση της αδυναμίας του στο γυναικείο φύλο. Είχε πάει και σε ψυχίατρο πριν παντρευτούμε για να το συζητήσει», έχει αναφέρει στην αυτοβιογραφία της η Μαργαρίτα Τσαντ. Όπως προσθέτει πάντως, ο συγκεκριμένος ψυχίατρος δεν… βασανίστηκε για να βρει λύση. Όταν ο Ανδρέας του απάντησε αρνητικά στην ερώτηση αν η όλη κατάσταση επηρέαζε με κάποιο τρόπο στην επαγγελματική του καριέρα, του συνέστησε ότι δεν έχρηζε ψυχιατρικής βοήθειας.

Η ανάδειξη σε κεντρική φιγούρα του ΠΑΣΟΚ, η «φρενήρης» πορεία μέχρι την ΕΟΚ και η στήριξη στον Σημίτη

Τα επόμενα χρόνια, η Βάσω αναδείχθηκε ως κεντρική φιγούρα στο ΠΑΣΟΚ, συμμετέχοντας στην ηγετική ομάδα και αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τη Διαφώτιση. Ωστόσο, εκείνα τα χρόνια ήταν δύσκολα για την ίδια. Καθώς το ΠΑΣΟΚ πλησίαζε την εξουσία, η παρουσία της αποτέλεσε «αγκάθι». Ορισμένα στελέχη του ΠΑΚ σχεδίαζαν να την απαγάγουν για να «προστατεύσουν τον αρχηγό». Τελικά, αποφάσισε μόνη της να φύγει για την Αγγλία.

Επιστρέφοντας το 1981, κατέλαβε θέση λέκτορα στην ΑΣΟΕΕ. Όμως το κλίμα στο κόμμα, που γιόρταζε τη νίκη και μοίραζε την εξουσία, ήταν βαρύ για εκείνη. Με τη βοήθεια του Πέτρου Λάμπρου, διορίστηκε πρόεδρος στον ΕΟΜΜΕΧ και μέλος στο ΔΣ της Εμπορικής Τράπεζας. Χρειάστηκαν τρία χρόνια για να «αποκατασταθεί» πλήρως.

Το 1984 εκλέγεται μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου, θέση που διατηρεί έως το 1988, όταν κατευθύνεται προς τις Βρυξέλλες ως η πρώτη γυναίκα μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπό την προεδρία του Ζακ Ντελόρ. Αρχικά, η εμπειρία της εκεί ήταν σαν εξορία, αλλά σύντομα προσαρμόστηκε. Το χαρτοφυλάκιο των Κοινωνικών Υποθέσεων την ανέβασε στα υψηλά κλιμάκια της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, κερδίζοντας τον τίτλο της αντι-Θάτσερ, λόγω της σύγκρουσής της με τη Σιδηρά Κυρία για την Κοινωνική Χάρτα.

Επέστρεψε το 1993 με το φωτοστέφανο της επιτυχίας, μπαίνοντας απευθείας στο «δελφινάριο» του ΠΑΣΟΚ. Ενώ προετοίμαζε την υποψηφιότητά της στην Α’ Αθηνών, ο Ανδρέας Παπανδρέου την έστειλε ξαφνικά στη Β’ Αθηνών. Αυτό στάθηκε προς όφελός της, καθώς συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό σταυρών που έχει λάβει Έλληνας – ίσως και ευρωπαίος – βουλευτής: πάνω από 250.000.

Ωστόσο, δεν κατάφερε να βρει θέση στις κυβερνήσεις της τελευταίας περιόδου του Ανδρέα Παπανδρέου. Αντιθέτως, οι εντάσεις μεταξύ τους κορυφώθηκαν, ξεκινώντας από τον Μάρτιο του 1990, όταν η Βάσω παρέδωσε στον πρωθυπουργό Ζολώτα ένα σημείωμα του Ντελόρ που περιέγραφε την απορρύθμιση της ελληνικής οικονομίας τη δεκαετία του 1980.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε με την είσοδο της Δήμητρας Λιάνη στη ζωή του, εναντίον της οποίας κήρυξε πόλεμο. Από τον Νοέμβριο του 1994, όταν συγκεντρώθηκε στο σπίτι της η «ομάδα των τεσσάρων» – με τους Κ. Σημίτη, Θ. Πάγκαλο και Π. Αυγερινό -, η κατάσταση εξελίχθηκε σε εσωκομματική σύγκρουση. Σε μια σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής, η Λιάνη διέσχισε μόνη της τον διάδρομο για να του παραδώσει ένα σημείωμα, ζητώντας του εξηγήσεις προσωπικής φύσεως. «Γνωριζόμαστε καλά εδώ μέσα», της απάντησε.

Αυτό ήταν ένα παιχνίδι μεταξύ τους. Όσο εκείνη ήταν επίτροπος, δεν την αποδέχθηκε ποτέ και δύο φορές έφτασε στο σημείο να τη διαγράψει. Όταν έκανε μια δήλωση για το Σκοπιανό, αντίθετη από τη γραμμή του, είπε: «Να φύγει τώρα». Τότε παρενέβη ο Χρήστος Παπουτσής. Μια άλλη φορά τη διέσωσαν ο Άκης Τσοχατζόπουλος με τον Κώστα Λαλιώτη. Δεν της συγχώρεσε που δεν κατέθεσε στο Ειδικό Δικαστήριο, ενώ δεν είχε ποτέ εκφράσει τέτοιο παράπονο για τον Κ. Σημίτη και τον γιο του.

EUROKINISSI

Τον Ιανουάριο του 1996, όταν ο Κώστας Σημίτης εξελέγη πρωθυπουργός, η Βάσω θεωρούνταν το «Νο2 του εκσυγχρονισμού». Ανέλαβε το υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο δημιουργήθηκε ειδικά για εκείνη, και επέστρεψε στο Εκτελεστικό Γραφείο. Ωστόσο, οι σχέσεις της με τον Σημίτη εξασθένησαν με την πάροδο του χρόνου. Άλλωστε, είναι γνωστή για τη δυσκολία στις κοινωνικές της σχέσεις.

Η τεράστια κόντρα με τον Γιώργο Παπανδρέου, η απομάκρυνση και η στήριξη στον Βενιζέλο

Γνωστή για την «ωμή» διατύπωση των λόγων της, πολλές από τις οποίες έχουν περάσει στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ, όπως η φράση για τα «συντροφικά μαχαιρώματα» σε μια συγκέντρωση στο Σπόρτιγκ, όταν ήταν ακόμη επίτροπος. Αργότερα, κατήγγειλε από το βήμα της ΚΕ: «Μερικοί ανάμεσά μας έκαναν περιουσίες από το ΠΑΣΟΚ». Μετά το υπουργείο Ανάπτυξης, ανέλαβε τα ισχυρά χαρτοφυλάκια της Δημόσιας Διοίκησης και του ΠΕΧΩΔΕ.

Μέχρι το 2004, οι σχέσεις της με τους Παπανδρέου είχαν αποκατασταθεί. Οι σχέσεις της με τον Γιώργο ήταν καλές και τον στήριξε το 2007 απέναντι στον Ευάγγελο Βενιζέλο. Ωστόσο, μετά το 2009 τέθηκε στο περιθώριο, καθώς έβλεπε από νωρίς το αδιέξοδο στο οποίο οδηγούνταν η κυβέρνηση. Ως πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, έγινε ο φόβος και ο τρόμος των υπουργών, χωρίς να διστάζει να ασκήσει κριτική ακόμη και στον ίδιο τον Παπανδρέου, όταν είχε την ευκαιρία.

Ίσως αυτό που ποτέ δεν είχε φανταστεί η «Μπούλα», όπως την αποκαλούσε ο Κώστας Λαλιώτης, ήταν ότι ένας Παπανδρέου θα την έθετε εκτός ΠΑΣΟΚ. Απομακρύνθηκε από την ΚΟ τον Φεβρουάριο του 2012, όταν αρνήθηκε να ψηφίσει το δεύτερο Μνημόνιο και τελικά αποφάσισε να μην ξαναδοκιμάσει την τύχη της στη Β’ Αθηνών. Ωστόσο, κράτησε την τελευταία της βολή για τον νεότερο Παπανδρέου. «Αποτέλειωσες τη χώρα», του είπε. Και όταν προσπάθησε να της απαντήσει, τον διέκοψε λέγοντας: «Μην εκτίθεσαι άλλο».

Η Βάσω υπήρξε αποφασιστική πολιτικός, με ισχυρή βούληση να πετύχει σε ό,τι ανέλαβε. Είναι μια γυναίκα σκληρή, ιδίως με τον εαυτό της, απότομη και μοναχική. Ενας παλιός συνεργάτης της λέει: «Μπορείς να της καταλογίσεις πολλά για τον χαρακτήρα της, αλλά ποτέ δεν θα ντραπείς που δούλεψες μαζί της».

Όταν, αργότερα, ήταν ανεξάρτητη βουλευτής και πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, είχε στηρίξει τον Ευάγγελο Βενιζέλο για τις επόμενες εκλογές, όπου εκείνος θα ήταν πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.

Είχε, μάλιστα, δηλώσει: «Παραμένω στο ΠΑΣΟΚ, στηρίζω την προσπάθεια του Βαγγέλη Βενιζέλου, όμως έχω διαφορετική άποψη από την πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ και σε ό,τι αφορά τα πεπραγμένα μας και σε ό,τι αφορά την προοπτική της χώρας». Για τον Γιώργο Παπανδρέου, δε, είχε προσθέσει πως «δεν έκανε λάθη, αλλά εγκλήματα. Η ΚΟ του ΠΑΣΟΚ χειροκροτούσε περίπου σύσσωμη, όταν πήγε και παραιτήθηκε».

Η προφητεία για το… απέραντο καζίνο και η κόντρα με την τρόικα

Η Βάσω Παπανδρέου ήταν κι εκείνη διορατική και ευφυής ως πολιτικός και, μάλιστα, είχε εκφράσει το 2011 την αντίθεσή της με τις διατάξεις του πολυνομοσχεδίου του υπουργείου Οικονομικών, που αφορούν στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, αναφέροντας ότι είναι ορατός ο κίνδυνος να μετατραπεί η χώρα σε ένα απέραντο καζίνο, κάτι που στις μέρες μας βλέπουμε να συμβαίνει.

«Είμαι εναντίον της γενίκευσης του τζόγου, ειδικά στην κατάσταση που είναι η χώρα δεν πρέπει να υπάρξει γενίκευση και να πουλάμε στους ανθρώπους φούμαρα για μεταξωτές κορδέλες», είχε πει.

Σε συνάντηση την ίδια περίοδο με την τρόικα, είχε επίσης βγει στην επίθεση, λέγοντας: «Επιβάλετε αυστηρούς όρους, που οδηγούν σε μεγαλύτερη ύφεση, Μιλάμε για ανθρώπους όχι για νούμερα. Το πρόγραμμα δεν βγαίνει, δεν πάει πουθενά γιατί υπογράψαμε με την πλάτη στον τοίχο». Οι τροϊκανοί της απάντησαν πως δε γίνεται η Ελλάδα να κάνει κουμάντο στα 110 δισ. που μας είχαν δώσει με το μηχανισμό στήριξης, με τη Βάσω Παπανδρέου να τους απαντά, ότι θα γίνουμε… Ινδία.

Η έρευνα του ΣΔΟΕ σε βάρος της

Το 2015 και με επίγουσα έρευνα του, το ΣΔΟΕ αναζητούσε όλα τα περιουσιακά στοιχεία (αξίες, τίτλους, χρηματιστηριακά προϊόντα και χαρτοφυλάκια στην Ελλάδα και το εξωτερικό) του Κώστα Λαλιώτη, της Βάσως Παπανδρέου, καθώς και του Ανδρέα Μακρυπίδη, όπως ανέφερε τότε στο πρωτοσέλιδό του το «Πρώτο Θέμα».

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εφημερίδας, ειδική έρευνα διεξάγεται και στην Χρηματιστηριακή της Alpha Bank, ενώ εισαγγελική έρευνα διεξάγεται και αναφορικά με την πώληση από την Εθνική Τράπεζα της «Πανγαία», η οποία με ακίνητα αξίας 1 δισ. ευρώ πωλήθηκε σε ιδιώτη έναντι μόλις 36 εκατ. ευρώ, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε το «Πρώτο Θέμα».

Στη δήλωσή της, η κ. Παπανδρέου τόνισε τότε, ότι όλα τα περιουσιακά της στοιχεία είναι αναλυτικά καταχωρημένα στις δηλώσεις Πόθεν Εσχες και υπογράμμισε ότι δεν διαθέτει περιουσία- κινητή ή ακίνητη- στο εξωτερικό.

Με το καυστικό ύφος που πάντα είχε, δε, ρώτησε τον εισαγγελέα: «Για ένα Honda Jazz και δυο διαμερίσματα με ψάχνει το ΣΔΟΕ;». Η υπόθεση δεν προχώρησε περαιτέρω, καθώς δε βρέθηκε κάτι επιπλέον επιλήψιμο.

Στα «μαχαίρια» με τον Άκη Τσοχατζόπουλο στη δίκη του

Η Βάσω Παπανδρέου ήταν από αυτούς, που «έκαψαν» τον Άκη Τσοχατζόπουλο στη δίκη του, μιλώντας για εξοπλιστικά προγράμματα. Η ίδια ανέβηκε στο βήμα του μάρτυρα με την ιδιότητά της ως πρώην μέλους του ΚΥΣΕΑ, στις συνεδριάσεις που έγιναν για τα εξοπλιστικά προγράμματα TOR-M1 και τα υποβρύχια.

«Την εισήγηση πάντοτε την έκανε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας. Το ΚΥΣΕΑ παίρνει αποφάσεις αλλά δεν έχει ρόλο και δεν κάνει έλεγχο της υλοποίησης των αποφάσεων. Συμμετείχα σε αυτές τις συνεδριάσεις. Δεν είχαμε τον χρόνο ούτε τη δυνατότητα από τον νόμο να ελέγξουμε την εισήγηση του υπουργού. Οι φάκελοι μας δίνονταν την ώρα της συνεδρίασης. Δεν ήταν δυνατόν να ελέγξουμε τι έχει ο φάκελος. Βασιζόμαστε στην εισήγηση του υπουργού, η οποία είχε περάσει και από όλες τις επιτροπές», είπε η Βάσω Παπανδρέου.

Για να προσθέσει στη συνέχεια, μετά από ερώτηση της προέδρου, αν μπορεί να υπάρξει δωροδοκία: «Βεβαίως και μπορεί να χωρέσει δωροδοκία. Και πριν και μετά. Τότε όμως δεν γνωρίζαμε ότι υπήρχε θέμα δωροδοκίας. Εμείς ξέραμε ότι θα παίρναμε το τάδε όπλο, με χ λεφτά. Είχαν προηγηθεί διαπραγματεύσεις. Οταν οι στρατιωτικοί πρότειναν να αγοράσουμε το τάδε όπλο, εμείς δεν φέρναμε αντίρρηση. Αυτοί γνώριζαν καλύτερα….».

Η πρώην υπουργός τόνισε ακόμη: «Το ΠΑΣΟΚ έχει πληρώσει πολύ ακριβά την υπόθεση Τσοχατζόπουλου».

Νωρίτερα, δε, η πρώην υπουργός εξοργίστηκε με τις ερωτήσεις των συνηγόρων του Ακη Τσοχατζόπουλου αλλά και με τον ίδιο τον κατηγορούμενο, όταν εκείνος άρχισε να φωνάζει ότι «δεν υπάρχει δωροδοκία».

Βάσω Παπανδρέου: Άκη λυπάμαι για σένα και το ΠΑΣΟΚ Λυπάμαι αφάνταστα. Κύριε Τσοχατζόπουλε δεν κατηγορείστε για τις αποφάσεις του ΚΥΣΕΑ ούτε για τη διαδικασία αλλά για δωροδοκία…

Α. Τσοχατζόπουλος: Αυτό είναι άλλο θέμα…

Β. Παπανδρέου: Για την υλοποίηση κατηγορείστε.

Α. Τσοχατζόπουλος: Εγώ έχω άλλη άποψη , καμία δωροδοκία δεν υπήρξε.

Β. Παπανδρέου: Μακάρι να είναι ψέματα. Λυπάμαι πάρα πολύ, λυπάμαι αφάνταστα.

Α. Τσοχατζόπουλος (φωνάζοντας και ενώ η Β. Παπανδρέου έχει αποχωρήσει): Το Συμβούλιο Άμυνας εισηγείται. Την απόφαση λαμβάνει το ΚΥΣΕΑ.

Η τελευταία πολιτική τοποθέτηση

Η Βάσω Παπανδρέου, στην τελευταία της πολιτική κίνηση επί της ουσίας, τάχθηκε υπέρ του «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 για την πρόταση των θεσμών.

«Βρισκόμαστε στο χείλος του γκρεμού. Ή θα πιαστούμε από κάπου και με μεγάλη προσπάθεια, δάκρυα και αίμα, θα καταφέρουμε σταδιακά να αποφύγουμε τον γκρεμό, ή θα πέσουμε μέσα», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η τελευταία της εικόνα και η απουσία στα 50 χρόνια λόγω προβλήματος υγείας

Προ ετών κυκλοφόρησε και η πιο πρόσφατη εικόνα της στο Λαύριο. Η Βάσω Παπανδρέου πέρασε τις καλοκαιρινές της διακοπές σε ένα παραθαλάσσιο συγκρότημα του Ασημάκη, συνοδευόμενη από τρεις γυναίκες που την πλαισίωναν σε κάθε της βήμα. Τα πρωινά απολάμβανε το μπάνιο της στην ιδιωτική παραλία του συγκροτήματος, ενώ τα βράδια έκανε περιπάτους στο Λαύριο. Συχνά καθόταν στα τραπεζάκια του καταστήματος Arte Italiana, όπου τραβήχτηκε και το συγκεκριμένο φωτογραφικό στιγμιότυπο.

Η Βάσω Παπανδρέου δεν θύμιζε καθόλου την άλλοτε ισχυρή πρώην υπουργό του ΠΑΣΟΚ, αυτήν την δυναμική προσωπικότητα που σφράγισε την πολιτική σκηνή. Φαινόταν αδύναμη, εύθραυστη και μετακινούνταν ελαφρώς υποστηριζόμενη από τις συνοδούς της.

Κάπως έτσι, στα 50 χρόνια δεν μπόρεσε προ ημερών να παραστεί. Ήταν ανάμεσα στους καλεσμένους, ως ιδρυτικό στέλεχος, αλλά φαίνεται πως τα προβλήματα υγείας ήταν αρκετά σοβαρά, με αποτέλεσμα να μην είναι παρούσα, χάνοντας τη ζωή της λίγο καιρό αργότερα.