Όλοι περιμένουν τον Τραμπ: Η κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία και ο λόγος που… το τραβάει ο Μπάιντεν

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πλέον ξεπεράσει τις 1.000 ημέρες σε διάρκεια, με τη Ρωσία να προχωρά αργά αλλά σταθερά στην προσάρτηση νέων εδαφών στην περιοχή του Ντονμπάς και στα νότια. Η ελπίδα για μια κατάπαυση του πυρός στον νέο χρόνο, με τη μεσολάβηση της κυβέρνησης Τραμπ, φαίνεται να αποτελεί τη νέα πραγματικότητα. Αυτή η εκεχειρία θα ακολουθείτο από διαπραγματεύσεις, όπου ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα διατηρούσε πολλά από τα κεκτημένα του στο πεδίο της μάχης.

Η υπόσχεση του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο αφήνει την Ουκρανία με περιορισμένες επιλογές, σύμφωνα με ανάλυση των New York Times. Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος έχει δηλώσει σαφώς την αντίθεσή του στη συνέχιση της βοήθειας προς την Ουκρανία, κάτι που μειώνει δραματικά τις πιθανότητες να επιστραφούν τα κατεχόμενα εδάφη. Έτσι, η λύση μέσω διαπραγματεύσεων φαίνεται να είναι η μόνη βιώσιμη και ρεαλιστική επιλογή.

Ένας από τους μεγαλύτερους προβληματισμούς για το Κίεβο είναι αν η κυβέρνηση Τραμπ και η Ευρώπη θα παρέχουν ασφαλιστικές εγγυήσεις που θα αποτρέψουν τη Ρωσία από το να καταλάβει περισσότερα εδάφη. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει προεκλογικά ότι θα τερματίσει γρήγορα τον πόλεμο, χωρίς να εξηγεί το πώς. Ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς έχει παρουσιάσει ένα σχέδιο που επιτρέπει στη Ρωσία να διατηρήσει τα ουκρανικά εδάφη που έχει ήδη καταλάβει.

Σύμφωνα με τον αναλυτή διεθνών σχέσεων Τζόναθαν Εστ, η ελπίδα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα αναγκάσουν τα ρωσικά στρατεύματα να επιστρέψουν στα σύνορα του 1991, δεν φαίνεται να είναι ρεαλιστική στην εποχή του Τραμπ. Το ζήτημα περιπλέκεται περαιτέρω με την κατάληψη περίπου 600 τετραγωνικών χιλιομέτρων ρωσικού εδάφους στην περιοχή του Κουρσκ από τις ουκρανικές δυνάμεις. Ωστόσο, η διατήρηση αυτών των εδαφών φαίνεται απίθανη στη νέα αυτή κατάσταση, η οποία μοιάζει να είναι χαμένη υπόθεση για τον Ζελένσκι.

Σύμφωνα με τον Στέφαν Βολφ, ειδικό σε θέματα διεθνούς ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, το Κρεμλίνο αισθάνθηκε εξαπατημένο από τις συμφωνίες του Μινσκ, του Σεπτεμβρίου 2014 και Φεβρουαρίου 2015. Οι συμφωνίες αυτές υποτίθεται ότι θα παρείχαν ένα βαθμό ασφάλειας στη Ρωσία και θα απέτρεπαν την κακομεταχείριση των ρωσόφωνων και άλλων μη ουκρανικών πληθυσμών στο Ντονμπάς. Ωστόσο, αποδείχθηκαν κενές υποσχέσεις, καθώς παραβιάστηκαν συστηματικά από τα παρακρατικά εθνικιστικά τάγματα. Ως εκ τούτου, το Κρεμλίνο πιθανότατα δεν θα δεχτεί εύκολα να συζητήσει μια νέα «θολή» συμφωνία.

Ο Βολφ επισημαίνει ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι έτοιμη να στραφεί προς έναν συμβιβασμό, απομακρυσμένο από τις φιλοδοξίες της για την Ουκρανία. Αυτή η αντίληψη εκφράστηκε επίσης από τον Πολωνό πρωθυπουργό, Ντόναλντ Τουσκ, πριν από τις αμερικανικές εκλογές, και από τον υπουργό Εξωτερικών της Εσθονίας, Μάργκους Τσάχνα, ο οποίος τόνισε την προηγούμενη εβδομάδα ότι η Ευρώπη πρέπει να στηρίξει μια ειρηνευτική συμφωνία. Οι ρωσικές δυνάμεις προχωρούν πλέον με αυξανόμενη ταχύτητα, έχοντας αριθμητική και επιχειρησιακή υπεροχή.

Για ποιο λόγο το… τραβάει ο Μπάιντεν;

Όπως σημειώνει το Bloomberg σε ανάλυση του, ένας από τους βασικούς λόγους της εντατικοποίησης των προσπαθειών του προς αυτή την κατεύθυνση είναι οι εξαγγελίες του νεοεκλεγέντος προέδρου Τραμπ περί άμεσου τερματισμού του πολέμου, κάτι που πιθανότατα σημαίνει μια (σχετικά) άμεση διαπραγματευτική διευθέτηση. Κάπως έτσι, ο Μπάιντεν ενισχύει την αμερικανική βοήθεια προς την Ουκρανία προκειμένου να δώσει στον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι την «ισχυρότερη δυνατή θέση».

Μία από τις βασικές, πρόσφατες κινήσεις του Μπάιντεν περιλαμβάνει την χορήγηση άδειας στο Κίεβο να χτυπήσει στρατιωτικούς στόχους εντός ρωσικού εδάφους με αμερικανικά όπλα, ένα βήμα που θεωρήθηκε ως «περιττή κλιμάκωση» τόσο από τη Μόσχα όσο και από το επιτελείο του Τραμπ.

Επιπλέον, αυτή την εβδομάδα, ο Λευκός Οίκος ενέκρινε την αποστολή ναρκών κατά προσωπικού, διέγραψε χρέος σχεδόν 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων και επέβαλε κυρώσεις σε μεγάλη ρωσική τράπεζα που διαχειρίζεται πληρωμές για πωλήσεις φυσικού αερίου.

Αυτά τα μέτρα, καθώς και άλλα που ακόμα εξετάζονται, αποτελούν μέρος του σχεδίου του Μπάιντεν να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να ενισχύσει την Ουκρανία πριν ο Τραμπ αναλάβει τα καθήκοντά του, υπογραμμίζει το Bloomberg επικαλούμενο άτομο με γνώση του θέματος.

Η στρατηγική αποσκοπεί στο να βοηθήσει τον Ζελένσκι, δείχνοντας ότι η Ουκρανία έχει τη δυνατότητα να αντεπιτεθεί στη Ρωσία εάν συνεχιστούν οι εχθροπραξίες, ανέφερε το ίδιο άτομο.

Ο Πούτιν αντέδρασε άμεσα. Ενέκρινε ένα νέο δόγμα για τα πυρηνικά που «χαμηλώνει» το όριο για τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων και στη συνέχεια εκτόξευσε έναν νέο υπερηχητικό βαλλιστικό πύραυλο κατά της Ουκρανίας.

Όπως σημειώνει το Bloomberg, οι πρόσφατες κινήσεις του Μπάιντεν δεν είναι απαραίτητα «ανεπιθύμητες» από τον Τραμπ, ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μια ισχυρότερη Ουκρανία ως διαπραγματευτικό πλεονέκτημα προς μια διευθέτηση που θα παρουσίαζε ως νίκη.

«Ορισμένες από τις αποφάσεις που παίρνει τώρα ο Μπάιντεν θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον Τραμπ, θέτοντάς τον πιθανώς σε ισχυρότερη θέση για να τερματίσει τον πόλεμο, με την Ουκρανία σε καλύτερη θέση για οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις», δήλωσε η Σέλμπι Μαγκίντ, αναπληρώτρια διευθύντρια του Eurasia Center του Atlantic Council.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε συναντήθηκε την Παρασκευή με τον Τραμπ στο Παλμ Μπιτς της Φλόριντα, όπου συζήτησαν «το εύρος των παγκόσμιων ζητημάτων ασφαλείας» που αντιμετωπίζει η συμμαχία, σύμφωνα με ανακοίνωση του οργανισμού. Ο Ρούτε συναντήθηκε επίσης με τον Μάικ Γουόλς, ο οποίος έχει επιλεγεί για σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ.

Πολλοί από το επιτελείο του Τραμπ πάντως έχουν αμφισβητήσει τα δεκάδες δισ. δολάρια που έχουν δεσμευτεί για οικονομική και στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία. Ο ίδιος ο Γουόλς επέκρινε την απόφαση να επιτραπεί στο Κίεβο να εκτοξεύσει πυραύλους ATACMS βαθύτερα στη Ρωσία.

«Είναι άλλο ένα βήμα προς την κλιμάκωση και κανείς δεν ξέρει πού μπορεί να οδηγήσει αυτό», είπε σε συνέντευξή του στο Fox & Friends, αποκαλώντας το βήμα μια «τακτική» εξέλιξη. Συγκρίνοντας τις διαφορετικές προσεγγίσεις, είπε πως «ο Τραμπ μιλά για στρατηγική. Πώς φέρνουμε τις δύο πλευρές στο τραπέζι για να τελειώσει αυτός ο πόλεμος; Ποιο είναι το πλαίσιο για μια συμφωνία και ποιοι κάθονται σε αυτό το τραπέζι;».

Ο Λευκός Οίκος και το Πεντάγωνο “βιάζονται” επίσης να χρησιμοποιήσουν τα τελευταία διαθέσιμα κονδύλια που έχουν εγκριθεί από το Κογκρέσο για την άμυνα της Ουκρανίας, τα οποία ανέρχονται σε περίπου 9 δισ. δολάρια. Οι ΗΠΑ έχουν μέχρι στιγμής παρέχει πάνω από 64 δισ. δολάρια στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

«Ο Πρόεδρος Μπάιντεν έχει δεσμευτεί να διασφαλίσει ότι κάθε δολάριο που έχουμε στη διάθεσή μας θα δαπανηθεί έως τις 20 Ιανουαρίου», δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν σε δημοσιογράφους στα κεντρικά του ΝΑΤΟ νωρίτερα αυτόν τον μήνα, αναφερόμενος στην ημερομηνία ορκωμοσίας του Τραμπ. «Διασφαλίζουμε ότι η Ουκρανία διαθέτει την αεράμυνα που χρειάζεται, το πυροβολικό που χρειάζεται, τα τεθωρακισμένα οχήματα που χρειάζεται», πρόσθεσε.

Υπάρχουν, ωστόσο, όρια ως προς τις δυνατότητες του Μπάιντεν να ενισχύσει τις προμήθειες όπλων προς την Ουκρανία, καθώς τα περισσότερα από τα εναπομείναντα χρήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για όπλα που ήδη υπάρχουν στα αποθέματα του Πενταγώνου. Η υπερβολική χρήση αυτών θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την άμυνα των ίδιων των ΗΠΑ.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε επίσης εξετάσει το ενδεχόμενο να καλέσει δημόσια την Ουκρανία να ενταχθεί επίσημα στο ΝΑΤΟ, αλλά αποφάσισε να μην το κάνει, δεδομένων των μικρών πιθανοτήτων επιτυχίας βραχυπρόθεσμα. Ο Πούτιν έχει χαρακτηρίσει την ένταξη ως αιτία πολέμου.

Αντ’ αυτού, μια σειρά από διμερείς συμφωνίες ασφαλείας θα συναφθούν για να παρέχουν διαβεβαιώσεις στην Ουκρανία.

Η περίπτωση διπλωματικής λύσης

Ο χρόνος, σε κάθε περίπτωση, μετρά αντίστροφα για την ανάληψη καθηκόντων από τον Ντόναλντ Τραμπ, στις 20 Ιανουαρίου 2025. Είναι ο άνθρωπος που δηλώνει ότι μπορεί να δώσει λύση στον πόλεμο μέσα σε 24 ώρες, με τον εκλεγμένο αντιπρόεδρο Βανς να εξηγεί ότι αυτό θα σημαίνει συμβιβασμούς από την Ουκρανία, πιθανόν την παραχώρηση εδαφών σε Ντονμπάς και Κριμαία.

Είναι μια στάση διαφορετική από αυτή της κυβέρνησης Μπάιτεν που έχει ενισχύσει το Κίεβο με πολλά δισεκατομμύρια δολάρια σε οπλισμό.

Αλλά και ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, από την πλευρά του, δηλώνει ότι με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο ο πόλεμος μάλλον θα τελειώσει νωρίτερα.

«Όσο για το πότε θα τελειώσει ο πόλεμος: όταν η Ρωσία θέλει να τελειώσει αυτός ο πόλεμος. Όταν η Αμερική έχει ισχυρότερη θέση. Όταν ο παγκόσμιος Νότος είναι στο πλευρό της Ουκρανίας και στο πλευρό του τερματισμού του πολέμου», είπε το Σάββατο ο Ζελένσκι σε διάσκεψη για την επισιτιστική ασφάλεια, όπως μετέδωσε το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Ukrinform.

«Θέλω επίσης να ακούσω τις προτάσεις του νέου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Νομίζω ότι θα τους δούμε τον Ιανουάριο και θα έχουμε ένα σχέδιο για να τερματίσουμε αυτόν τον πόλεμο», πρόσθεσε.

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, ο Τραμπ εξετάζει το ενδεχόμενο να διορίσει τον Ρίτσαρντ Γκρένελ ως ειδικό απεσταλμένο για τον τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας.

Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Γερμανία κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, με θητεία και στις μυστικές υπηρεσίες, αναμένεται να ρίξει το βάρος ακριβώς στον στόχο του τερματισμού του πολέμου. Με την προϋπόθεση, φυσικά ότι ο Τραμπ θα πάρει αυτή την απόφαση και ο Γκρένελ θα δεχτεί το δύσκολο αυτό έργο.

Σε τοποθετήσεις του το καλοκαίρι ο Γκρένελ είχε τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας «αυτόνομων ζωνών» στην Ουκρανία ενώ ήταν κατά της ένταξης της Ουκρανίας στο NATO.

Εν τω μεταξύ, ο Τραμπ συναντήθηκε και με τον νέο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, στη Φλόριντα, μια συνάντηση που θεωρείται από αναλυτές κομβικής σημασίας.