Μελομακάρονα και Κουραμπιέδες: Γιατι είναι τα γαστρονομικά «σιγουράκια» των εορτών; – Πώς συνδέθηκαν με τα Χριστούγεννα

Aπέχοντας λίγα μόνο 24ωρα από τα Χριστούγεννα, και με τα γιορτινά τρεπέζια ήδη να σχεδιάζονται απο όλους, ένα είναι το σίγουρο. Το μενού θα περιέχει μελομακάρονα και κουραμπιέδες. Αυτό δεν αποτελεί, απλώς, κοινό για πολλά τραπέζια, αλλά και μία γαστρονική σταθερά των εορτών και τυο χειμώνα ευρύτερα. Πώς όμως εδραιώθηκε αυτή η κατάσταση; Πώς κουραμπιέδες και μελομακάρονα κλείνουν πριν απο μάς θέση στο γιορτινό τρεπέζι;

Το γλυκό του… μακαρίτη

Τα μελομακάρονα ετυμολογικά προέρχονται από την αρχαιοελληνική «μακαρία», ένα είδος ζυμωτής, ημίγλυκης ψυχόπιτας με οβάλ σχήμα, σαν μεγάλο μελομακάρονο, που σερβιριζόταν στα νεκρώσιμα δείπνα για να τιμηθεί η μνήμη του αποθανόντος, να μακαριστεί δηλαδή ο νεκρός, ο μακαρίτης. Στα μεσαιωνικά/βυζαντινά χρόνια, το νεκρώσιμο δείπνο συνολικά ονομαζόταν «μακαρωνία» και, εκτός από τη μακαρία, σερβίρονταν και ζυμαρικά (όπως συμβαίνει και τα Ψυχοσάββατα, πάλι για την ενθύμηση των νεκρών).

Τα Χριστούγεννα είναι κάτι σαν συνέχεια της αρχαίας γιορτής του ήλιου που γιορτάζονταν στην Αρχαία Ελλάδα στα τέλη Δεκεμβρίου, δηλαδή πολύ απλά τα Χριστούγεννα αντικατέστησαν κατά κάποιο τρόπο τη λατρεία του ήλιου με αυτή του Χριστού ως Θεανθρώπου.

Τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες οι Αρχαίοι Έλληνες και η Περσία…

Σύμφωνα λοιπόν με μια εκδοχή και τα μελομακάρονα είναι ουσιαστικά μια παραλλαγή των γλυκών που έφτιαχναν οι Αρχαίοι Έλληνες κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, δηλαδή στη γιορτή του Ήλιου!

 Η λέξη κουραμπιές στην τουρκική ετυμολογία προέρχεται από τη ρίζα «kuru» (ξηρό) και «biye» (μπισκότο), ενώ έχει αραβικές ρίζες, καθώς εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Περσία τον 7ο αιώνα, λίγο αφότου η χρήση της ζάχαρης έγινε σχετικά κοινή στην περιοχή.

Στην ουσία πρόκειται για ένα στρογγυλό μπισκότο βουτύρου με κομμάτια αμύγδαλου μέσα και εξωτερικά επικαλυμμένο με ζάχαρη άχνη. Και ενώ υπάρχουν πολλές συνταγές για κουραμπιέδες με διάφορα συστατικά όπως ροδόνερο, ανθόνερο, βανίλια, λικέρ πικραμύγδαλου κ.α., το κύριο συστατικό τους, που θα καθορίσει κατά κάποιον τρόπο και την επιτυχία τους, τόσο ως προς την υφή τους, όσο και ως προς την γεύση τους, είναι φυσικά το βούτυρο. Ο παραδοσιακός τρόπος παρασκευής κουραμπιέδων είναι με πρόβειο ή κατσικίσιο βούτυρο, δίνοντας μια πιο έντονη, αλλά, ωστόσο χαρακτηριστική γεύση.

Μια παράδοση που ήρθε στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία Λέγεται, λοιπόν, πως η πιθανότερη εκδοχή για την άφιξη του κουραμπιέ στη χώρα μας, καθώς και άλλων δημοφιλών συνταγών, είναι πως έφτασαν εδώ μαζί με όλες τις αποσκευές των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, και πιο συγκεκριμένα τη Σμύρνη. Η παράδοση έγινε ιδιαιτέρως δημοφιλές έθιμο για όλη την Ελλάδα κυρίως για την περίοδο των Χριστουγέννων.

Υπάρχουν, ωστόσο, κάποια χωριά στην Αιτωλοακαρνανία που ετοιμάζουν κουραμπιέδες και σε άλλες στιγμές χαράς στο σπίτι, όπως ένας γάμος ή μια βάφτιση, κι αυτό γιατί το λευκό τους χρώμα συμβολίζει την ευχή για ευδαιμονία. Δείτε τη συνταγή για παραδοσιακούς κουραμπιέδες με φρέσκο βούτυρο.