Στοίχημα πως δεν το ξέρετε: Γιατί λένε τους Γιαννιώτες «παγουράδες»;
Οι εκδοχές είναι αρκετές, από τις πιο παραμυθένιες μέχρι αυτές που... πλησιάζουν περισσότερο στην πραγματικότητα
Πολλά είναι τα παρατσούκλια που υπάρχουν ανά περιοχές και με βεβαιότητα δεν τα γνωρίζετε όλα. Ένα από τα πιο γνωστά, φυσικά, είναι το «παγουράδες», που χρησιμοποιείται για όσους κατάγονται από τα Ιωάννινα.
Είμαστε σίγουροι, ότι έχετε ακούσει αυτή τη λέξη, αλλά ίσως να μην έχετε αναζητήσει την προέλευσή της. Υπάρχουν, φυσικά, διάφορες εκδοχές, αλλά πιο αληθοφανείς κι άλλες πιο ρομαντικές για ένα προσωνύμιο, που έχει παραμείνει στο μυαλό των Ελλήνων.
Παλιά λέγανε ότι στη λίμνη στα Γιάννενα καθρεπτιζόταν το φεγγάρι και οι Γιαννιώτεςέτρεχαν με τα παγούρια για να μαζέψουν και καλά το μαγικό νερό. Μια άλλη εκδοχή είναι πως επιχείρησαν να αδειάσουν την λίμνη με παγούρια, όταν κυκλοφόρησε η φήμη, πως στον βυθό της υπήρχε θησαυρός.
Μια άλλη εκδοχή τους θέλει, δε, να ήθελαν να αποστραγγίξουν τη λίμνη γιατί είχε πολλά κουνούπια και αντιμετώπιζαν προβλήματα ελονοσίας και πήγαν να το κάνουν αυτό με παγούρια. Λίγο αστείο για να είναι αληθινό, βέβαια. Πάμε όμως λίγο παρακάτω σε πιο συνθέτες απόψεις.
Οι… πιο ψαγμένες εκδοχές για τους «παγουράδες»
«Τιμή μου και καμάρι μου που είμαι από τα Γιάννενα και είμαι παγουράς». Τι μας βοηθάει να καταλάβουμε ότι κάποιος είναι Γιαννιώτης; Ένα κλασικό παγουροκέφαλο, δηλαδή πλατύ κρανίο, φαρδύ μέτωπο και πρόσωπο τριγωνικό σαν ανάποδο Δ; Σύμφωνα με τους Χούλσε και Σράιντερ και τον ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό, οι απομονωμένοι ορεινοί πληθυσμοί παρουσιάζουν έντονη βραχυκεφαλία (υπερβραχυκεφαλοποίηση), που δίνει στο πρόσωπο τα παραπάνω χαρακτηριστικά που θυμίζουν παγούρι. Παρ’ όλα αυτά, Παγουράδες αποκαλούνται μόνο οι Γιαννιώτες και όχι και οι υπόλοιποι Ηπειρώτες. Άλλωστε, κυρίως οι Γιαννιώτες είναι αυτοί που αποκαλούν τους γείτονές τους κατοίκους της Άρτας «Νεραντζόκωλους», ενώ οι Πρεβεζάνοι αποκαλούνται «Σαρδελάδες». Επίσης, η εν λόγω προσωνυμία χρησιμοποιείται και για την ποδοσφαιρική ομάδα των Ιωαννίνων, τον ΠΑΣ Γιάννινα.
Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, την προσωνυμία έδωσαν οι επισκέπτες της πόλης επειδή οι Γιαννιώτες είχαν στη ζώνη τους δεμένο το παγούρι τους ή επειδή κατέβαιναν στη λίμνη Παμβώτιδα για να πάρουν νερό με τα παγούρια τους.
Ο Άγγελος Τερζάκης αναφέρει ότι στο Αλβανικό Μέτωπο του ’40 κάποιοι, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τον πόλεμο, γέμιζαν με νερό ένα παλιό μεταλλικό παγούρι του στρατού, το βάζανε στη γάμπα τους και…πυροβολούσαν. Έτσι, δημιουργούσαν ένα πολύ ελαφρύ τραύμα που τους έστελνε αναγκαστικά στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο στον Κουραμπά. Οι γιατροί του Νοσοκομείου, που κατάλαβαν το κόλπο, λέγανε μεταξύ τους «άιντε κι άλλος με παγούρι ήρθε, άιντε κι άλλος με παγούρι ήρθε» κι έτσι σιγά σιγά τους βαφτίσανε με το παρατσούκλι «παγουράδες».