Μονή Νοτενών: Το μοναστήρι της Αχαΐας με τη μαγευτική θέα στο δρυοδάσος της Φολόης
Κτίστηκε το 1530!
Η Μονή Νοτενών είναι ένα μοναστήρι της Αχαΐας που έχει μαγευτική θέα στο δρυοδάσος της Φολόης.
Είχε την ονομασία «Μονή Νοτενών» μέχρι την έως και τις 16 Οκτωβρίου 1940, ημερομηνία κατά την οποία και διορθώθηκε σε «Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Νοτενών».
Βρίσκεται κοντά στο χωριό Σκιαδάς της Δημοτικής Ενότητας Τριταίας, στην Τοπική Κοινότητα του οποίου υπάγεται διοικητικάστο όρος Ερύμανθος, και συγκεκριμένα στη νότια προέκτασή του και παραφυάδα του που ονομάζεται Σκιαδοβούνι ή “Κακοταραίικο”, σε υψόμετρο 879 μέτρων.
Οδηγεί εκεί μη ασφαλτοστρωμένος δρόμος τόσο από το χωριό Σκιαδάς όσο και από το χωριό Κακοτάρι της Δημοτικής Ενότητας Λασίωνος του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας από την μεριά της Ηλείας. Με την ευκαιρία, αυτό είναι το μοναδικό μοναστήρι που είναι αφιερωμένο στον Όσιο Εφραίμ τον Σύρο.
Κτίστηκε το 1530 στην αρχική της θέση, η οποία θέση ονομάζεται “Πάνω Παναγιά”, και πάνω στα ερείπια αρχαίου Δωρικού ναού, πιθανόν του Απόλλωνα, η οποία έχει εγκαταλειφθεί από της αρχές του 19ου αιώνα, αν και σώζονται ακόμα ο παλιός ναός και οι τοιχογραφίες του από τον 17ο αιώνα. Τα εγκαταλελειμμένα κελιά της “Πάνω Παναγιάς” είχαν φτιαχτεί από τα υλικά του αρχαίου ναού.
Μεταφέρθηκε κατόπιν, στις αρχές του 19ου αιώνα, σε χαμηλότερο σημείο αλλά λόγω κατολισθήσεων και κακής συντήρησης ο ναός και τα κελιά του μοναστηριού καταστράφηκαν και το μόνο που σώζεται είναι το καμπαναριό που κτίστηκε αργότερα, το 1833. Στις αρχές του 20ου αιώνα κτίστηκε νέος ναός όπου τοποθετήθηκε η εικόνα της “Παναγίας της Νοτενιώτισσας”. Τις δεκαετίες ’60, ’70 και ’90 έγιναν έργα συντήρησης, ανακαίνισης και επέκτασης τόσο στην παλιά όσο και στη νέα θέση.
Πιο πάνω από τον περίβολο του μοναστηριού βρίσκεται το σπήλαιο στο οποίο αγίασε και ασκήτεψε ο Άγιος Ιωακείμ από το χωριό Σκιαδάς Τριταίας. Στο χώρο του σπηλαίου χτίστηκε ναός προς τιμή του Αγίου Ιωακείμ.
Τον Απρίλιο 1821 οι Τούρκοι σύλησαν το μοναστήρι· αυτήν την πράξη εκδικήθηκε ο Δεληγιώργης Γιαννιάς, που πολέμησε τους Τουρκαλβανούς από το Λάλα Ηλείας και σκοτώθηκε στα Στενά του Κατσαρού στην ομώνυμη μάχη.
Στα 1885 αναφέρεται ότι το μοναστήρι απείχε τότε δυόμισι ώρες δρόμο από την Προστοβίτσα, την έδρα του τότε Δήμου Τριταίας στον οποίο ανήκε διοικητικά.
Κατά μια εκδοχή, η οικογένεια των Νότηδων βοήθησε στην ανέγερσή τη και έτσι η παλιά ονομασία “Νοτενά” προέρχεται από την Αλβανική μορφή του ονόματος Παναγιώτης, δηλ. Νότης. Άλλη άποψη υποστηρίζει ότι η ονομασία έχει γεωγραφικό προσδιορισμό, δηλ. από τη θέση του μοναστηριού, στη νότια άκρη του Ερύμανθου, που είναι εκτεθειμένη στους νοτιάδες.